تامین مالی کم هزینه با اوراق اختیار فروش تبعی

مدیر عامل بورس اوراق بهادار تهران با بیان مطلب فوق گفت: شرکت های فعال در بازار سرمایه می­ توانند با بهره­ گیری از ابزار اختیار فروش تبعی روند تامین مالی خود را در مدت زمان کوتاهی به سرانجام برسانند. با بهره­ گیری از این ابزار، تامین مالی بنگاه­ های اقتصادی با هزینه کمتر و در اسرع وقت امکان پذیر شده است و نوید دهنده ارتقاء تامین مالی در سطح بازار سرمایه هم از نظر نرخ و هم از نظر سرعت دسترسی به منابع مالی است.

وی ادامه داد: اوراق اختیار فروش تبعی با تسهیل فرآیند تامین مالی در بورس، میزان گرایش شرکت­ ها به بورس برای تامین­ مالی با بهره­ گیری از این روش را افزایش داده است.

استقبال شرکت ها

صحرائی از تامین مالی بیش از ۲۰ شرکت به واسطه این ابزار در بورس تهران خبر داد و یادآور شد: استقبال شرکت­ ها برای تامین مالی از طریق بازار اختیار فروش تبعی به شکل فزاینده­ای افزایش یافته است.

مدیر عامل بورس تهران به تامین مالی ۲۹۵ هزار میلیارد ریالی انواع ابزار معاملاتی در بورس تهران طی سال ۹۷ اشاره کرد و در ادامه گفت: امروزه به تناسب رشد بازارهای مالی و بین ­المللی شدن آن، طراحی و توسعه ابزارهای نوین متناسب با نیازهای سرمایه­ گذاران مختلف، نقش قابل ­توجهی در توسعه بورس­ها داشته ­است، بازارهای مالی پیشرفته به ارائه ابزارهای مالی سنتی بسنده نکرده و در تلاش برای ارائه ابزارهای مالی جدیدی هستند.

راه اندازی ابزارهای نوین

بورس اوراق بهادار تهران نیز همواره درصدد مطالعه و راه اندازی ابزارهای نوین معاملاتی متناسب با نیازهای بازار سرمایه ایران بوده­ و در طی سال­ های اخیر با معرفی ابزارهای همچون قراردادهای آتی تک سهم و سبد سهام، قراردادهای اختیارمعامله و اوراق اختیار فروش تبعی گام ­های اساسی در این زمینه برداشته ­است.

صحرائی به بیان تعریفی از اوراق اختیار فروش تبعی، پرداخت و گفت: این اوراق، اختیار فروش تعداد مشخصی از دارایی پایه به "قیمت اعمال" تعیین شده در "اطلاعیه عرضه" در تاریخ سررسید را به خریدار آن می ­دهد و مهمترین ویژگی آن، این است که خریدار اوراق اختیار فروش تبعی باید سهام پایه اوراق را به ­طور همزمان در اختیار داشته ­باشد، این بدان معنی است که در صورت تأمین مالی یک شرکت یا بنگاه اقتصادی به عنوان عرضه­ کننده اوراق اختیار فروش تبعی، سرمایه­ گذار سهام پایه را نیز از عرضه­ کننده خریداری می­کند.

مبلغ پرداختی توسط خریدار

وی یادآور شد: هر روز به صورت سیستمی، تعداد اوراق تبعی تحت مالکیت سرمایه­ گذار با مانده سهام شخص مقایسه می­ شود. مجموع تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر خریدار در پایان هر روز معاملاتی، حداکثر باید به تعداد کل دارایی پایه متعلق به وی با رعایت محدودیت­ های معاملاتی باشد. در غیر اینصورت، اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، فاقد اعتبار بوده و مبلغ پرداختی توسط خریدار پس از کسر هزینه ­های مربوطه، به­عنوان خسارت به عرضه­ کننده تعلق می­ گیرد.

حمایت از سهام توسط ناشران

مدیرعامل بورس تهران هدف اولیه از انتشار اوراق تبعی را حمایت از سهام توسط ناشران و سهامداران عمده شرکت­ ها دانست و تصریح کرد: این روش در مقایسه با بازارگردانی سهام در بازار نقد از یکسو جذاب­ تر و کم هزینه ­تر است و از سوی دیگر بازدهی تضمین شده برای سرمایه­ گذاران به همراه دارد. همچنین امروز کارکردهای دیگری از جمله تأمین مالی نیز برای آن تعریف شده است.

فرآیند انتشار

وی به بیان مزایای اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت و گفت: این اوراق از کم هزینه­ ترین و سریع ترین فرآیند انتشار در مقایسه با سایر روش­ های تامین مالی برخوردار است. مزیت دیگر این اوراق عدم خروج پول از بازار سهام و کمک به افزایش نقدشوندگی سهام پایه است ضمن اینکه تضمین حداقل بازدهی برای سرمایه­ گذاران و نیز حمایت از سهام پایه و جلوگیری از فشار فروش از دیگر مزایای این اوراق به حساب می ­آید.

دستورالعمل عرضه

صحرائی افزود: اوراق اختیار فروش تبعی برای اولین ­بار در ۲۵ مرداد ۹۱ و بر روی سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه منتشر و به بازار معرفی شد. در سه ماهه پایانی سال ۹۲ و  در شروع  سال ۹۳ بازار شاهد افت بی­ سابقه قیمت ­ها و به موازات آن کاهش حجم معاملات در بخش سهام بوده ­است، لذا در تیرماه ۱۳۹۳ به­ صورت همزمان بر روی ۲۹ سهم پایه فعال در بورس اوراق بهادار تهران، اوراق اختیار فروش تبعی تعریف و به بازار عرضه شد تا بتواند در جلوگیری از فشار فروش موثر واقع شود که در این میان، ۲۶ نماد اوراق اختیار فروش تبعی در سررسید مطابق با دستورالعمل قبلی (دستورالعمل عرضۀ اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت ­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)، قابلیت اعمال داشته و توسط عرضه­ کنندگان اوراق تبعی تسویه شد.

دلیل اصلی عرضه

وی ادامه داد: تا پیش از سال ۹۵، دلیل اصلی عرضه اوراق اختیار فروش تبعی از سوی عرضه­ کنندگان، حمایت از سهام در بازار به منظور جلوگیری از فشار فروش بوده­، اما با تغییر روند بازار و سهولت استفاده از این ابزار در مقایسه با سایر روش­ های تامین­ مالی، تامین­ مالی کوتاه­ مدت دلیل اصلی انتشار اوراق فوق مطرح شد.

اولین انتشار با هدف تامین مالی بر روی سهام شرکت پتروشیمی جم صورت گرفت و به سرعت با استقبال روبرو شد، زیرا در مقایسه با سایر روش های تامین مالی مانند انتشار اوراق بدهی، اخذ وام و ... با سرعت بیشتر و هزینه کمتری قابل اجرا بوده ­است. ناشر اوراق تبعی از طریق عرضه سهام در بازار نقد، اقدام به تامین­ مالی کرده و تضمینی در قالب اوراق اختیار فروش تبعی به سهامدار می ­دهد.

حجم سهام پایه اوراق

مدیرعامل بورس تهران به تایید کمیته فقهی اشاره کرد و افزود: از آنجایی­ که در بسیاری از موارد، حجم سهام پایه اوراق تبعی که به فروش می­رود، درصد قابل توجهی از سرمایه شرکت بوده و ریسک از دست دادن جایگاه مدیریتی را برای ناشر تبعی به همراه دارد، طرح تأمین مالی پیشنهادی بورس با تایید کمیته فقهی، با عنوان " تامین مالی شرکت­ ها با استفاده از خرید سهام توسط سرمایه­ گذاران همراه با حق اختیار فروش تبعی و خرید حق اختیار خرید توسط ناشر یا دارنده سهام" برای اولین بار بر روی سهام پایه شرکت مخابرات ایران در سال ۱۳۹۵صورت گرفت.

وی خاطر نشان کرد: ارزش تامین مالی صورت گرفته در بازار اوراق اختیار فروش تبعی در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۲۳۰۰میلیارد تومان رسید که نسبت به سال ۱۳۹۵ با رشد قابل توجهی همراه بوده است. همچنین در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۷ نیز، مبلغ ۲۶۴۳ میلیارد ریال از این محل تامین مالی شده ­است.

تامین مالی از محل انتشار اوراق بدهی

اوراق اختیار فروش تبعی توانست در سال گذشته، بیش از ۱۸ درصد از سهم کل تأمین مالی انجام شده در بورس که شامل تامین مالی از محل انتشار اوراق بدهی و افزایش سرمایه(از محل مطالبات و آورده نقدی سهامداران) نیز بوده است را به خود اختصاص دهد.

محدودیت­ ها

مدیر عامل بورس تهران در ادامه افزود: در  اواخر سال ۹۶، انتشار اوراق تبعی با محدودیت­ هایی همراه شد که دلیل آن وجود ابهاماتی در دستورالعمل مربوطه بود. لذا با توجه به اهمیت این ابزار برای بورس تهران، بازنگری دستورالعمل در دستور کار قرار گرفت.

همچنین به دلیل برخی ابهامات مطرح شده، طرح انتشار اوراق تبعی با هدف تأمین مالی، مجدداً در کمیته محترم فقهی سبا مطرح شد که مورد تأیید قرار گرفت و دستورالعمل نهایی پس از بررسی در کمیته تدوین مقررات با حضور ارکان بازار، در تاریخ ۱۴ شهریور ماه ۹۷ به تصویب هیأت مدیره محترم سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

توسعه ابزارها

وی به تصویب دستورالعمل جدید اشاره کرد و گفت: تصویب دستورالعمل جدید با عنوان "دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس " با تسهیل فرایندهای اجرائی همانند توثیق خودکار سهام خریداری شده بدون نیاز به انجام تشریفات اضافی و سهولت در واگذاری اختیار خرید تبعی توسط سرمایه­ گذار گام مهمی در راستای توسعه این ابزار بوده است.

مزایای دستورالعمل جدید

صحرائی به  مزایای دیگر دستورالعمل جدید پرداخت و افزود: از جمله مزایای دیگر دستورالعمل جدید می­ توان به فراهم ­سازی امکان اعمال اوراق اختیار فروش تبعی توسط سرمایه­ گذار در هر شرایطی (در سود، در زیان، بی­تفاوت)، پیش بینی وجود معاملات ثانویه، پیش ­بینی دقیق جرایم و خسارت­ها و ... اشاره کرد.

توسعه بازار اوراق

مدیرعامل بورس تهران ارتقای تامین مالی را از رسالت های اصلی بورس تهران عنوان کرد و گفت: : بورس تهران در راستای رفع مشکلات احتمالی و توسعه بازار اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر تلاش خود را به کار خواهد گرفت، تا فعالان بازار بتوانند از مزایای این ابزار به نحو احسن بهره­ مند گردند، چرا که تسهیل فرایند­های تأمین مالی و افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین ­مالی­ بنگاه­ های اقتصادی از رسالت ­های اصلی این شرکت می ­باشد.

 علی صحرائی در پایان با اشاره به اولین تأمین مالی انجام شده مطابق دستورالعمل جدید برای شرکت سرمایه­ گذاری صباتأمین در حدود ۲۰۰۰ میلیارد ریال، ابراز امید­واری کرد: با تغییرات انجام شده و اصلاح دستورالعمل شاهد استقبال هرچه بیشتر شرکت ­ها و بنگاه­ های اقتصادی از این ابزار در راستای تأمین ­مالی و بهره­ مندی از سایر کارکردهای آن باشیم.