از بحران‌های شهری 8 کلانشهر کشور عبرت بگیریم
وزیر راه و شهرسازی : از بحران‌های شهری 8 کلانشهر کشور عبرت بگیریم ، ایا ظرفیت برنامه ریزی شهر تهران 15 میلیون نفر است؟
- سه شنبه 28 دی 1395 ساعت 13:47
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما ؛ عباس آخوندی در جمع خبرنگاران و پس از سخنرانی درسومین کنفرانس بناهای بلند گفت: متاسفانه در کوهپایه‌های تهران مجوزهای ساختمان‌های بلندی داده شده که در کریدورهای اصلی هوای تهران ساخته شده و در عمل گردش هوا در شهر تهران به دلیل موانع فروان با مشکلات عمده‌ای مواجه شده است. وی در بیان سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های شهرسازی با توجه به اینکه در تهران ظرفیت بارگذاری بیش از اندازه است ، گفت: هر جغرافیایی یک ظرفیت طبیعی دارد و ما باید اندیشه کنیم که آیا می‌توانیم تهرانی داشته باشیم که با محدودیت‌هایی که در ظرفیت‌های آب و هوا و ترافیک دارد 15 میلیون نفر در آن بارگذاری شود؟
وزیر راه وشهرسازی افزود: نحوه بارگذاری در تهران عوارض بسیار زیادی دارد.
هم‌اکنون زمستان است و ما با روزهای ناسالم محیط زیستی روبرو هستیم که بخش عمده‌ای از ناسالم بودن محیط زیست ناشی از شهرسازی در کلانشهر تهران است.
آخوندی افزود: ساخت بناهای بلند بی‌ضابطه، حمل ونقل خصوصی، کمبود حمل ونقل عمومی که در آینده باید افزایش یابد، کیفیت نازل سیستم‌های موتوری در تهران و تمایل به افزایش جمعیت‌پذیری در تهران همگی نشانه این مطلب هستند که از وضعیت نابه‌سامان عبرت نگرفتیم.
وی تصریح کرد: باید یک نقطه بازگشتی را در طراحی شهری ایران مدنظر قرار دهیم و آن نقطه بازگشت این است که بررسی کنیم شهرهای ما در نهایت دارای چه ظرفیت‌های زیستی هستند.
آخوندی با تاکید براینکه ظرفیت‌های زیستی از جمله آب و هوا خارج از قدرت بشر است ، گفت : اینکه تصور کنیم در هر بیابانی می‌توانیم زندگی ایجاد کنیم و سپس با انتقال آب می‌توانیم آن بیابان را قابل زیست کنیم در عمل نشان داده شده که اینها منجر به بحران‌هایی می‌شود که ما هم‌اکنون در شهرهای مشهد، اصفهان، تهران، اهواز داریم.
وی گفت: تمامی شواهد نشان می‌دهد که روش‌های ناصحیحی در طول سال ها در شهرها گرفته شده است و برای اصلاح، نیاز به بازگشت داریم.
بازخوانی شهرهای مدرن و زندگی شهری مدرن در ایران
وزیرر راه و شهرسازی گفت : به بازخوانی شهرهای مدرن و زندگی شهری مدرن در ایران نیاز داریم.
عباس اخوندی در سومین همایش بناهای بلند با اشاره به وضع کلانشهرهای ایران، با تاکید بر بازخوانی زندگی شهری مدرن در ایران گفت : برای توسعه و آینده ایران باید به نقد مدرنیته و تبعاتی که به جای گذاشته اندیشه کنیم.
آخوندی گفت : بحثی که در این کنفرانس مطرح می‌کنم بحث بازخوانی شهرهای مدرن ایران یا بازخوانی زندگی شهری مدرن در ایران است.
مدتی است که راجع به وضعیت شهری در ایران اندیشه می‌کنم و اینکه اگر کسی بخواهد تصویری از شهرهای ایران داشته باشد چه شرایطی به ذهنش متبادر می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بسیار به این موضوع اندیشه کرده‌ام که تصویری که از تهران، مشهد، اصفهان و یا هرکلان‌شهر دیگری وجود دارد و همچنین وضعیت زندگی شهری بازتاب‌دهنده چیست؟
عضو کابینه دولت تدبیر و امید تصریح کرد: وضعیت زندگی شهری ایران بازتاب‌دهنده اغتشاش ذهنی در عصر معاصر است و نشان می‌دهد که ما اینگونه فکر می‌کنیم. همچنین اگر کسی بخواهد معدلی از نحوه نگاه ما به زندگی و تصور ایرانی از زندگی مدرن ایرانی ارائه کند عکس هوایی از شهرهای ما نشان‌دهنده وضعیت موجود است که اگر خوب باشد می‌توانیم سرافراز باشیم و اگر دارای اشکالاتی است باید اندیشه کنیم که اشکالات آن کجاست و چرا به چنین وضعی گرفتار آمده‌ایم.
آخوندی گفت : خیلی‌ها برای توسعه ایران و آینده آن نظرشان این است که به نقد سنت بپردازیم و بگوییم سنت چه گرفتاری‌هایی داشت و از نقد سنت به توسعه برسیم. درحالی که به گفته یک اندیشمند تاریخی نیز می‌توان به روش معکوس فکر کرد، یعنی باید به نقد مدرنیته بپردازیم و اندیشه کنیم که فهم ما از زندگی مدرن چه بود که دچار چنین وضعی شدیم.
وی تصریح کرد: نمی‌گویم نیاز نداریم سنت را نقد کنیم اما نیاز داریم به این مفهوم بنیادی‌تر نقد داشته باشیم که تجلیات مدرنیته در ایران چه دست‌آوردهایی داشته است.
آخوندی اظهار امیدواری کرد کنفرانس بناهای بلند باید جایی باشد که مبنایی‌تر و بنیادی‌تر به مفهوم بناهای بلند که دنیای معاصر را شکل داده نگاه کند و این نگاه نه فقط از منظر ترافیک، نما و معماری و مناظر تک‌بعدی که همه‌جانبه باشد. باید اندیشه کنیم که نماد مدرنیته در ایران چه وضعیتی را برای ما ایجاد کرده است.
وزیر راه و شهرسازی با یادآوری پذیرش مسئولیت در ابتدای دولت یازدهم و پیشنهاد ساخت ساختمان 100 طبقه در تهران از سوی برخی از همکاران که از روی حسن نیت داده شد گفت: اگرچه ساختمان صد طبقه با ضابطه نشان از اقتدار ایران دارد اما معتقدم که این کنفرانس باید جایی باشد تا بتواند مفهوم بازخوانی و بازاندیشی را از آنچه که تا کنون انجام شده ارائه دهد.
توجه به بناهای بلند از منظرهای سایر علوم
عضو کابینه دولت تدبیر و امید ادامه داد: شاید این کنفرانس بتواند مفهوم مدرن زندگی معاصر را که بناهای بلند، نماد آنها هستند مورد توجه قرار دهد. به بناهای بلند می‌توان از منظر اقتصادی، سیاسی، معماری، جامعه‌شناسی، زیست‌شناسی، ترافیک و سایر علوم توجه کرد.
آخوندی با بررسی بناهای بلند از منظر اقتصاد سیاسی گفت: در اقتصاد سیاسی بحثی تحت عنوان برون‌ریز وجود دارد. برون‌ریز می‌گوید انسان‌ها علاقمند هستند تا هزینه خود را بیرون بریزند و به دیگری تحمیل کنند.
وزیر راه و شهرسازی با ارائه یک مثال افزود: فرض کنید ساختمانی معمولی دارید و می‌خواهید آب پشت‌بام آن را دفع کنید، ساده‌ترین روش آن است که ناودانی بزرگ بگذارید و آب را به داخل کوچه بریزید که این روش ارزان‌ترین روش برای دفع آب‌های سطحی است.
آخوندی ادامه داد: اما اگر بخواهیم آب را از طریق سیستم فاضلاب دور ریز کنیم باید هزینه و کانال‌کشی کنیم تا دفع آب به صورت سیستماتیک انجام شود، در حالی که اگر بخواهیم صرفه‌جویی کنیم روش اول ساده‌تر است.
عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به این مثال ساده به روشی که برخی از کارخانه‌ها در پیش می‌گیرند اشاره کرد و گفت: یکی از روش‌های دفع پساب کارخانه این است که آب را داخل رودخانه بریزند و تمام رودخانه‌های ایران را آلوده کنند و این ساده‌ترین روشی است که برای سوداگران کم‌هزینه خواهد بود و بر مردم بار خواهد شد.
این مقام مسئول بحث برون‌ریزی در اقتصاد سیاسی را به ساختمان مرتبط کرد و گفت: ساخت یک ساختمان بلند و بی‌ضابطه تمام آسایش و زندگی همسایگان را به خطر خواهد انداخت، بدین معنا یک سرمایه‌گذار در ساختمان بلند در محله‌ای که ارتفاع ساختمان‌ها مشخص است برای اینکه به آفتاب بیشتری برسد با ارزان‌ترین قیمت هزینه را به جامعه بار می‌کند.
وی گفت: برون‌ریز کردن هزینه از منظر اقتصاد سیاسی به نفع سرمایه‌گذار و ذی‌نفع و به ضرر جامعه است.
آخوندی با اشاره به اینکه در بحث برون‌ریز کردن عده‌ای وظیفه دولت را مطرح می‌کنند گفت: وظیفه دولت‌ها درونی کردن هزینه برون‌ریز است، بدین معنا باید صاحبخانه را موظف کنید ناودان نگذارد و هزینه کند با روش‌های سیستماتیک آب پشت بام خود را دفع کند همچنین بدین معنا هزینه‌ها باید درونی شوند.
وی افزود؛ در موضوع سرمایه‌گذاری نیز وقتی می‌گوییم پساب صنعتی باید تسویه شود بدین معناست که هزینه‌ای به کارخانه‌دار تحمیل می‌شود و این هزینه نباید به جامعه بار شود. همچنین وقتی به یک تولیدکننده بیمارستان می‌گوییم فضولات بیمارستانی را باید با روش‌ها و مقررات خاص دفع کند بدین معناست که باید آن را جزو هزینه‌های بیمارستان قرار داده و نباید هزینه‌هایش را مردم متحمل شوند.
بلندمرتبه‌سازی از منظر اقتصادسیاسی هزینه‌کردن از جیب ملت است
وی تصریح کرد: مسئله اصلی ما در حال حاضر عدالت است، عدالت به این معناست که زمینی در گوشه‌ای وجود دارد و مالک آن زمین و دولت محلی که در این جا شهرداری‌ها می‌شوند از نظر من سوداگر هستند. آیا آنها مجازند برای شهر هزینه ایجاد کنند و آیا مجازند همه هزینه را به مردم شهر تحمیل کنند، تنهابه این دلیل که می‌خواهند از این زمین استفاده بهتری ببرند؟
آخوندی افزود: معتقدم بلندمرتبه سازی در ایران از منظر اقتصاد سیاسی هزینه‌کردن از جیب ملت ایران است و نفع کوتاه‌مدتی را برای اقشار خاصی ایجاد می کند و به معنای سربار کردن هزینه‌های فراوان به ملت است.
وزیر راه و شهرسازی گفت: این نکته بسیار مهمی است که می‌گویند کشور و مدیریتی موفق است که بتواند همه افراد را موظف کند تا هزینه‌ای به دیگری تحمیل نکنند. بدین معنا اگر کسی توانست پساب صنعتی را به رودخانه بریزد، عدالت ندارد.
این مقام مسئول ضمن اظهار تأسف از اینکه اصلی‌ترین مسئله اهواز که لب کارون واقع شده آب شرب و دفع فاضلاب است، گفت: اهواز دو مسئله اصلی دارد، تصورش برای ما سخت است که ساکنان آن مناطق روی منابع نفت بنشینند و در کنار پرآب‌ترین رودخانه ایران اصلی‌ترین مسئله‌شان آب و دفع فاضلاب باشد. تنها به این خاطر که فاضلاب شهر به رودخانه می‌ریزد.
آخوندی باتأکید براینکه بحث برون‌ریز در اقتصاد سیاسی دامنه‌های گسترده‌تری دارد گفت: بحث برون‌ریز در اقتصاد سیاسی به حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و امنیتی هم تسری می‌یابد و کارکردهای بسیار زیادی دارد. وی افزود: متأسفانه در ایران برخی با کمال افتخار می‌گویند پروژه هایی را اجرا کردند بدون آن که هزینه کنند، مفهومش این است که در اجرای این پروژه‌ها هزینه نشده و به جایش هزینه به جامعه بار شده است.
وزیر راه و شهرسازی گفت: این طراحی شهری در ایران که منافع خاص و شخصی عده‌ای را به جامعه تحمیل کرده براساس برنامه‌ریزی غلط شهری بوده و هزینه دسترسی افرادی خاص به منافع و رانت را مردم باید بپردازند.
فناوری نمی‌تواند هرنوع تصرفی را در اختیار ما قرار دهد
این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنان خود در حوزه ایران‌شهری و زندگی ایرانی به بحث برون‌ریز به طبیعت اشاره کرد و گفت: ایران کشوری است که در منطقه نسبتا خشکی واقع شده و نگاهی به تاریخ شهرسازی ایران نشان می‌دهد زندگی شهری و سکونتگاه‌ها در این کشور به شدت پراکنده بوده است.
اما بعد از آمدن فناوری به ایران این تصور ایجاد شد که ما به لطف فناوری می‌توانیم شیره طبیعت را بکشیم و هرجا خواستیم می توانیم هرگونه تصرفی انجام دهیم. این نکته بسیار مهمی است که در بازخوانی مدرنیته ایران باید مایه عبرت باشد.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در ایران اساسا شهرهای بزرگ وجود نداشت گفت: اساسا طبیعت، منابع زیستی، آب و هوا اجازه نمی‌داد تجمع زیادی در شهرها صورت بگیرد. این درک غلط از زندگی شهری است که فناوری می‌تواند هرنوع تصرفی را در اختیار ما قرار دهد و ما با فناوری می‌توانیم همه چیز را تغییر دهیم.
آخوندی با بیان این که ایران با بحران زیست‌محیطی و آب روبه رو است گفت: متأسفانه در جامعه سیاسی و آکادمیک ما به این دو مسئله مهم کم‌توجهی می‌شود.
وی با یادآوری اینکه نگران آینده ایران است گفت: تصور کنید آب از دریای عمان به تهران بیاید، همچنین تمامی وسایل نقلیه به وسایل نقلیه هیبریدی تبدیل شود، فکر می‌کنید با این شرایط آیا باز هم تهران قابلیت زندگی دارد؟
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بخش عمده‌ای از قابلیت زندگی در تهران کوهپایه‌ای به این بستگی دارد که انتقال هوا توسط نسیم از کوه به دشت و دشت به کوه انجام می‌شود اما در حال حاضر ساختمان‌های بلند موانع جریان هوا در تهران هستند و همین مسئله است که تهران را با مشکلات عمده‌ای مواجه کرده است.
تاکید بر اجماع اندیشه‌ورزان و صاحب‌نظران در حل مسائل ایران
آخوندی با اشاره به اینکه کلانشهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، اهواز و همه شهرها برای مردم ایران شناخته شده هستند به مؤلفه‌هایی که پیش‌تر در تمدن ایران‌شهری وجود داشت اشاره کرد و گفت: ایران در گذشته هنری داشت که مبتنی بر دانش عمیق از ظرفیت‌های زیستی در ایران بود بدین معنا از طبیعت بی‌جهت بهره‌کشی نمی‌کرد و با آن سازگاری داشت. ما در حال حاضر تکنولوژی را دست‌مایه این قرار دادیم تا شیره طبیعت را بکشیم.
وی با یادآوری اینکه در حال حاضر زمان بازنگری و بازاندیشی است گفت: اجماع اندیشه‌ورزان و صاحب‌نظران می‌تواند به حل مسائل ایران منجر شود و باید در نظر داشته باشیم که هیچ سیاست‌مداری به تنهایی نمی‌تواند کاری را انجام دهد.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید خاطرنشان کرد: در حال حاضر در اصفهان شاهد بارگذاری وحشتناکی از صنایع هستیم که بیشترین آب را نیاز دارند و بیشترین آلودگی را ایجاد می‌کنند و ما همین بحث را در کرمان، یزد و مشهد شاهد هستیم که نحوه بارگذاری به چه شیوه‌هایی بوده است و شهرها و پیرامون آنها را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است و این مشکلات هم از نظر صنایع و هم ساختمان‌های بلند در کلانشهرها مشهود است.