ورود دولت برای آبرسانی به روستاهای قشم/منطقه آزاد ضعیف عمل کرد
- شنبه 27 شهریور 1395 ساعت 6:0
خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها - رضا زرگر: روستاهای جزیره قشم تا پیش از حضور رئیس جمهور در جزیره از نعمت لوله کشی آب شرب بی بهره بودند. آبرسانی با تانکر تنها راه تامین آب برای روستائیان بود که با قیمت های مصوب و گاهی با قیمتی بالاتر از مصوبه آب و فاضلاب روستایی قشم عرضه و مردم مجبور به خرید آب بودند.
کمبود آب شیرین در جزیره قشم به دلیل نبود رودخانه و آب‌های سطحی و همچنین شور بودن آب‌های زیرزمینی و افزایش تقاضا و جمعیت، مهاجرت به منطقه و مسافران فصلی به ویژه در ۶ ماه دوم سال، از مسائل و چالشهای این منطقه به شمار می‌رود.
مطالعات مرحله اول طرح آبرسانی بندرعباس به جزیره قشم توسط مهندسان مشاور، براساس انتقال یک هزار و ۲۵ لیتر در ثانیه از مخزن غربی بندرعباس به قشم و تاسیسات بین‌راهی در اواخر سال ۱۳۶۵ انجام شد، در سالهای بعد و در مرحله دوم مطالعات با حذف برخی نیازها و تجدیدنظرهای انجام شده توسط کارفرما، در سال ۱۳۷۶ مقدار انتقال آب به جزیره قشم به ۲۹۰ لیتر کاهش یافت. در این طرح سهم ساکنان روستاهای جزیره قشم از طریق چهار انشعاب به مقدار ۱۸۴ لیتر در ثانیه و سه آب شهر قشم به مقدار ۱۰۶ لیتر در ثانیه پیش‌بینی شده بود.
در سال نهایی این طرح مصرف سرانه ۲۱۰ لیتر در شبانه‌روز برای هر نفر پیش‌بینی شده بود، براساس توافق آبفار هرمزگان و آب منطقه‌ای این استان قرار انتقال ۲۰۰ لیتر آب شرب در ثانیه از خط انتقال بندرعباس ـ بندرخمیر به دبی گذاشته شد. به دلیل وقوع خشکسالی‌های اخیر ذخیره آب سد میناب کفاف نیاز آبی شهر بندرعباس و بندر خمیر را نداشته و اجرای خط انتقال زیردریایی نیاز به فن‌آوری پیشرفته و تامین هزینه‌های سنگین اجرایی و زمان‌بر بودن پروژه و عدم وجود منابع آب سطحی و زیرزمینی پایدار در منطقه، شرکت آبفار هرمزگان پس از انجام مطالعات جامع، به بهینه‌ترین گزینه تامین آب از طریق نصب و راه‌اندازی چندین دستگاه آب‌شیرین‌کن در مناطق مختلف دست یافته و در این راستا اقداماتی انجام داده است.
سفر رئیس جمهور که در نهمین روز فروردین سال ۹۴ جهت شرکت در نشست سالانه روسای هیئت امنای مناطق آزاد کشور به قشم صورت گرفت، همراه با افتتاح و بازدید از چند پروژه قشم و ابلاغ چند دستور به منطقه آزاد قشم برای ارائه خدمات به روستاهای جزیره قشم بود که این مهم علیرغم دستور مستقیم رئیس جمهور حداقل در آبرسانی به روستاهای قشم محقق نشد و شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان با بهره گیری از اعتبارات ملی و استانی وارد عرصه آبرسانی به روستاهای جزیره قشم شد.
شرکت آب و فاضلاب روستایی استان با توجه به شرایط تامین آب در جزیره قشم با سیاست احداث آبشیرین کن و تامین آب از راه شیرین سازی آب دریا وارد شد و با بهره گیری از ظرفیت های بخش خصوصی و سرمایه گذاران طی یکسال و نیم گذشته اقدام به احداث آبشیرین کن، مخازن نگهداری آب و ایجاد خطوط انتقال آب به روستاها و منازل کرده است.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان هرمزگان آبرسانی به روستاهای جزیره قشم را از مهمترین پروژه های آبرسانی در کشور و استان نام برد و گفت: مردم روستاهای جزیره قشم تا پیش از اجرای این طرح مجبور به خرید آب از تانکرهای آبرسان بودند. این امر گاهی با مشکلاتی روبرو می شد و تامین آب یکی از نگرانی های مردم روستاهای جزیره قشم بود.
عبدالحمید حمزه پور در گفتگو با مهر در تشریح اقدامات و فعالیت های آب و فاضلاب روستایی در جزیره قشم بیان داشت: در سفر نوروزی سال ۹۴ رئیس جمهور به جزیره قشم رفع مشکل دیرینه آب شرب شهرستان قشم مورد تاکید قرار گرفت و آب و فاضلاب روستایی با حمایت وزارت نیرو، استاندار هرمزگان و فرمانداری شهرستان قشم عملیات آبرسانی به ۶۷ روستای جزیره قشم را آغاز کرد.
وی عنوان کرد: با استفاده از اعتبارات تملک دارایی و مشارکت سرمایه گذاری بخش خصوصی برای نخستین بار در این شهرستان حدود ۱۲هزار متر مکعب آب شیرین از طریق تاسیسات نمک زدایی و از آب دریا تولید کرد و انتقال آب تولیدی به روستاهای قشم که تا پیش از این فاقد هرگونه آب شیرین بوده و آبشرب مورد نیاز خود را با هزینه های گزاف با تانکرهای آبرسانی سیار تامین می کردند در حال انجام است.
مدیرعامل شرکت آب وفاضلاب روستایی هرمزگان عنوان کرد: عملیات اجرایی شامل حدود ۸۰۰ کیلومتر خطوط آبرسانی خط انتقال و شبکه توزیع، ۹ هزار مترمکعب مخزن ذخیره آب و ۴ باب ایستگاه پمپاژ و ۶ سایت تاسیسات نمک زدایی آب دریا احداث شده است. جهت اجرای این عملیات بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار از محل اعتبارات استانی و ملی و بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری بخش خصوصی جهت احداث ۵ سایت تاسیسات نمک زدایی و همچنین سرمایه گذاری قابل توجهی توسط شرکت مپنا جهت تاسیسات همزمان تولید آب و برق که از این تاسیسات نیز بیش از ۸ هزار مترمکعب آب تولید می شود، هزینه شده است.
وی ابرازداشت: مشکل اصلی جزیره قشم عدم دسترسی آب شیرین است و هم اکنون با راه اندازی تاسیسات نمک زدایی این مشکل اساسی مرتفع شده است، با تامین اعتبارات مورد نیاز که بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال است و تکمیل تاسیسات مورد نیاز از جمله خطوط آبرسانی و ایستگاه های پمپاژ و مخازن ذخیره حداکثر تا پایان سال ۹۵ مابقی روستاهای این جزیره بزرگ خلیج فارس نیزاز نعمت آبشرب بهره مند خواهد شد.
حمزه پور با بیان اینکه در شهرستان قشم شاخص آبرسانی به روستاها تا قبل از دولت تدبیر و امید ۴ درصد بود و اکنون به ۵۰ درصد رسیده است، عنوان کرد: با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته تا پایان دولت تدبیر و امید صد در صد مردم از نعمت آب آشامیدنی در جزیره قشم بهره‌مند خواهند شد.
حمزه‌پور در ارتباط با آب‌شیرین‌کن‌های به بهره‌برداری رسیده در جزیره قشم عنوان کرد: یکی از این واحدها آب‌شیرین‌کن کاروان است که ۱۵ روستا را با تعداد خانوار ۶ هزار و ۹۷۲ خانوار و جمعیت ۲۷ هزار و ۱۸۹ نفر با ظرفیت تولید ۲۵۰ مترمکعب زیرپوشش قرار داده است. همچنین آب‌شیرین‌کن طبل نیز هشت روستا را با ۲ هزار و ۶۷ خانوار و جمعیت ۸ هزار و ۵۳۷ نفر با تولید ۲۵۰ مترمکعب زیرپوشش دارد.
به گفته وی، آب‌شیرین‌کن سلخ با پوشش هفت روستا با ۷۰۵ خانوار و جمعیت ۳ هزار و ۴۶۱ نفر و ظرفیت تولید یک هزار متر مکعب و آب‌شیرین‌کن رمچاه با پوشش ۶ روستا با یک هزار و ۸۷ خانوار با جمعیت ۴ هزار و ۷۸۸ نفر و ظرفیت تولید یک هزار مترمکعب تولید آب در شبانه‌روز مدنظر است. تولید ۱۸ هزار متر مکعب آب در شبانه روز و تولید ۵۰ مگاوات برق توسط آب شیرین کن مپنا سبب تحولات عظیمی در این منطقه شده است.
وی بیان داشت: طرح مجتمع آبرسانی روستاهای قشم از بزرگترین پروژه های روستایی در بخش آب استان است همچنین تامین آب آشامیدنی که یکی از نیازهای حیت و اساسی مردم و از مولفه های شاخص و تاثیر گذار توسعه روستاها می باشد که ضمن ارتقا شاخص بهداشتی و سلامتی مردم نقش موثری در جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و در نتیجه ماندگاری جمعیت و رشد و توسعه در روستاها خواهد داشت
وی در خصوص آب‌شیرین‌کن‌های احداث شده در جزیره قشم افزود: سه آب‌شیرین‌کن کاروان، مپنا و طبل با تولید حجم آب ۹ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز بیش از ۶۶ روستا را تحت پوشش قرار می‌دهند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان با توضیح اینکه تعداد ۴۰ روستای این جزیره نیز از شبکه توزیع آب برخوردارند، بیان داشت: ۴۷۰ کیلومتر شبکه توزیع، ۲۳۰ کیلومتر خط انتقال، هفت باب ایستگاه پمپاژ، ۱۲ هزار و ۷۵۰ مترمکعب مخزن، ۲ کیلومتر شبکه برق و ۱۰ کیلومتر جاده دسترسی در راستای آبرسانی به روستاهای این جزیره احداث‌شده است.
حمزه‌پور درباره ۵ پروژه جدید این جزیره که اتمام آن‌ها شاخص برخورداری آب آشامیدنی روستاهای جزیره را به ۹۰ درصد افزایش می‌دهد، عنوان کرد: پروژه عملیات اجرایی خط انتقال از مخزن طبل به روستای میلکی همچنین تکمیل ایستگاه پمپاژ و آبندی مخزن طبل، اجرای خط انتقال آب‌شیرین‌کن رمچاه و خرید و اجرای شبکه توزیع شهرک‌های گربه دان و رمکان، دو پروژه از ۵ پروژه این جزیره هستند.
وی در ادامه درباره ۳ پروژه دیگر گفت: عملیات تکمیلی ایستگاه پمپاژ و اجرای خط پی پشت به همراه عملیات تکمیلی ایستگاه پمپاژ تا مخزن سهیلی، عملیات احداث ایستگاه پمپاژ و خط انتقال توسعه شبکه کوران و همچنین عملیات احداث ایستگاه پمپاژ و خط انتقال توسعه شبکه دره کوه از پروژه‌های در دست اقدام است که تمامی آن‌ها با مشارکت بخش خصوصی انجام می‌شود که برای اجرای این عملیات بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان در پایان تصریح کرد: با تخصیص اعتبارات و تکمیل پروژه‌ها تا پایان سال جاری میزان تولید آب در بخش روستایی توسط آب‌شیرین‌کن‌ها به ۱۵ هزار مترمکعب می‌رسد که با توجه به تولید این میزان جزیره قشم به منطقه پایدار آبی تبدیل خواهد شد.
با اقدامات و پروژه های انجام شده مشکل تاریخی عدم دسترسی مناسب به آب روستاهای بزرگترین جزیره خلیج فارس به آبشرب در حال رفع بوده بطوریکه در دو سال گذشته میزان برخورداری آب روستایی در این جزیره صفر بود اما در حال حاضر و با تلاش و همت همکاران و مسئولان استانی این شاخص به ۵۰ درصد رسیده است و بیش از ۳۰ روستا از آب سالم استاندارد بهره مند هستند.
سید حسین بهاری مدیر پروژه نیروگاه مپنای قشم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به استفاده ۵۰درصد از ظرفیت نیروگاه ۱۸ هزار متر مکعبی مپنا در این جزیره اظهار داشت: نیروگاه سیکل ترکیبی مپنا با هدف تامین آب شرب مورد نیاز روستاها و صنایع قشم در سال ۹۴ به بهره‌برداری رسید که متاسفانه به دلیل رکود چند سال اخیر و عدم استقبال صنایع تنها ۵۰درصد از ظرفیت این نیروگاه استفاده می‌شود.
وی بیان داشت: زمانی که مقدمات احداث این نیروگاه در سال ۹۱ انجام می‌شد آنالیز گاز مصرفی پروژه مربوط به خط لوله گاز استاندارد ارائه شد اما پس از انجام کار متوجه شدیم گاز تزریق شده استانداردهای لازم را برای راه‌اندازی توربین‌ها نداشته و با مشکل مواجه شدیم.
مدیر پروژه نیروگاه مپنای قشم با اشاره به قرارداد منعقد شده با شرکت‌های برق و آب روستایی قشم تاکید کرد: ما ملزم هستیم در مدت زمانی که نیروگاه به دلیل تعمیرات و تعویض قطعات تعطیل است به شرکت‌های مذکور پرداخت خسارت داشته باشیم که بر سرجمع خسارات افزوده می‌شود.
بهاری از برنامه جدید شرکت مپنا برای راه‌اندازی نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی با ظرفیت تولید ۱۰۰ هزار متر مکعب آب در قشم خبر داد و گفت: بهره‌برداری از ۱۰۰درصد ظرفیت این نیروگاه ۱۸ هزار متر مکعبی مپنا نیازمند تکمیل شبکه انتقال و انعقاد قرارداد است.
بهاری خاطرنشان کرد: پروژه تولید همزمان آب و برق در جزیره قشم به صورت MED (شیرین سازی آب با روش بازیابی حرارتی) می باشد .دراین پروژه ظرفیت تولید آب در دو واحد آب شیرین کن به مجموع ۱۸ هزار مترمکعب در روز وجود دارد اما در حال حاضر یک واحد آن خاموش است و تنها از یک واحد استفاده می شود.
وی گفت: با انتقال روزانه ۱۰۰ هزار مترمکعبی آب از دریا به وسیله یک خط لوله ۷۵۰ متری و با استفاده از حرارت بازیافتی دو واحد نیروگاه، ۹ هزار مترمکعب آب شیرین سازی شده که با افزودن مواد معدنی مورد نیاز به آب مناسب برای شرب تبدیل می شود، تولید شده و به شبکه آب شرب روستایی جزیره قشم تزریق می شود.
مدیر پروژه تولید همزمان آب و برق قشم در خصوص فعالیت این پروژه با نصف ظرفیت در بخش شیرین سازی آب گفت: تاکنون فقط یک قرارداد به ظرفیت ۹ هزار مترمکعب بین شرکت مپنا و شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان به امضا رسیده است و به دلیل نبود ظرفیت در بخش انتقال و توزیع آب، هنوز برای ظرفیت ۹ هزار مترمکعبی دیگر آب شیرین کن اقدامی صورت نگرفته است. با انتقال این مقدار آب شرب، از مجموع ۷۰ روستای این جزیره، ۳۱روستا از نعمت آب شرب سالم برخوردار شده اند. اما در دیگر روستاهای این جزیره همچنان تأمین آب شرب با استفاده از کوپن و به صورت سیار صورت می گیرد.
در حالی که حدود ۳۹ روستای جزیره قشم دسترسی مناسب به آب شرب ندارند، نیمی از ظرفیت تولید آب پروژه تولید همزمان آب و برق در این جزیره تعطیل است. در برخی مقاطع سال نیز به دلیل عدم ظرفیت تحویل گیری آب شیرین سازی شده ماژول اول این پروژه، آب شیرین سازی شده مجددا به دریا باز می گردد.
در حال حاضر دو واحد ۲۵ مگاواتی تولید برق دراین پروژه در مدار بهره برداری است که با استفاده از سوخت گاز به تولید برق می پردازد. از حرارت بازیافتی این دو واحد نیروگاهی به منظور شیرین سازی آب دریا استفاده می شود که اینکار، راندمان این نیروگاه ها را در سیکل مصرف و تولید انرژی به ۸۰ درصد رسانده است.
این پروژه که سال گذشته با سرمایه‌گذاری گروه مپنا و با مسئولیتِ «شرکت تولید آب و برق قشم مپنا» به سرانجام رسید و مورد بهره‌برداری قرار گرفت، قادر به تولید ۱۸هزار مترمکعب آب شیرین در روز است که نیاز نیمی از روستاهای جزیره به آب شرب سالم را تامین می‌کند. این پروژه در شمال جزیرۀ قشم و در فاصله ۷۵۰ متری از دریا و با اختصاصِ هزینه ۶۵ میلیون یورو اجرا شده است و در حال حاضر ظرفیت تولید ۵۰ مگاوات برق و شیرین‌سازی ۱۸هزار متر مکعب آب در روز را دارد.
بنا به قرارداد میان شرکت تولید آب و برق قشم مپنا و شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان ظرفیت تولید ۹ هزار مترمکعب آب شیرین و آبرسانی به شبکۀ انتقال و توزیع آب فراهم آمده است و انتظار می‌رود با تکمیل تاسیسات انتقال و توزیع آب، دومین واحد ۹ هزار متر مکعبی تولید آب در تاسیسات مپنا نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد. پروژۀ تولید همزمان برق و آب قشم مپنا با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و تأمین آب شرب سالم برای جزیرۀ قشم به سرمایه‌گذاری و طراحی و مهندسی گروه مپنا به انجام رسید.
اما نکته قابل توجه این است یکی از اهداف راه اندازی مناطق آزاد در کشور توسعه مناطق کمتر توسعه یافته با ظرفیت های مهم صادراتی و وارداتی است که جزیره قشم از دیرباز یکی از مناطق مهم وارداتی و صادراتی کشور بود ولی شکل گیری منطقه آزاد در این جزیره عایدی رضایت بخشی برای روستائیان نداشته است. و توسعه بیشتر با هدف تامین منافع منطقه آزاد در جزیره شکل گرفته است. توسعه راهها، احداث بزرگراه، توسعه اسکله ها و بنادر در این جزیره بیشتر با هدف توسعه صادرات و واردات بوده است.
در سالهای گذشته ورود و خروج خودروهای بومیان از جزیره به مقصد سرزمین اصلی یکی از چالشهای مهم بومیان منطقه با منطقه آزاد بوده است. مدیرانی که تا کنون سکان مدیریت، هدایت و اجرای سیاست های شورای مناطق آزاد کشور را در منطقه آزاد قشم به دست گرفته اند رویکرد خوبی در توسعه روستاها نداشته اند و در برخی از موارد محدوده ۳۰۰کیلومتری را دلیل عدم توجه به سایر مناطق جزیره قشم عنوان کرده اند.
این در حالی است که مناطق مهم ورودی و خروجی جزیره قشم در اختیار منطقه آزاد بوده و مردم شهری و روستایی بومی جزیره همیشه نگران سیاست های مدیران در روند گمرکی ها بوده اند. اما در ارائه خدمات و جذب نیروهای بومی در منطقه آزاد روستائیان کمترین بهره را برده اند تا آنجا که شوراهای شهری و روستایی جزیره قشم در نامه ای به رئیس جمهور خواستار مشارکت مردم در امور جزیره و داشتن نماینده در هیئت مدیره منطقه آزاد قشم برای دفاع از حق و حقوق مردم این جزیره شده اند.
سازمان منطقه آزاد قشم تا کنون برای محدوده خارج از ۳۰۰ کیلومتر مربع که منطقه ویژه اقتصادی است هیچ برنامه روشن اجرایی نداشته است.
آب شیرینکن ۱۵۰۰ متر مکعبی روستای باسعیدو را شاید می توان تنها پروژه خدماتی منطقه آزاد قشم در امور ابرسانی به مناطق روستایی عنوان کرد.
حمید رضا مومنی خرداد ماه امسال در مراسم افتتاح اسکله شهر درگهان، از آب رسانی به تمام روستاهای جزیره قشم نیز به عنوان یکی از مهمترین ماموریت های محوله ای نام برد که دکتر روحانی بر آن تاکید داشتند و اظهارداشت: متاسفانه به دلیل مشکلات مختلف موفق به انجام کامل این ماموریت نشدیم و امیدواریم با همکاری آب و فاضلاب روستایی مشکل آب ۶۷ روستای قشم تا پایان سال برای همیشه حل شود.