مخالفت با عضویت در FATFصرفا سیاسی است

دکتر جمشید پژویان دراین گفت وگو اظهار داشت: اگر بانک های ایرانی به قرارگاه خاتم الانبیا و جاهای دیگر گفته اند به شما ارز نمی دهیم، این اصلا تاثیری ندارد. اگر این بانک ها، میلیاردها نیز ارز بدهند قرارگاه خاتم الانبیا با این ارزها نمی تواند کاری انجام بدهد. چون این قرارگاه در لیست سیاه کشورهای دیگر است. مگر این که آن را در گاوصندوق بگذارد و در آن را قفل کند. اما این نوع اعلام و اخبار باعث می شود که ما نشان بدهیم ما از آن مقررات تبعیت می کنیم و بتوانیم از لیست سیاه بیرون بیاییم.
خروج ایران از لیست سیاه پولشویی و مبارزه با تروریسم، اقدام مهمی است برای بهره برداری ایران از دستاوردهای برنامه اقدام جامع مشترک(برجام) که معاملات بانکی یکی از این بهره مندی های کلیدی و سرنوشت ساز است.

پایگاه امید ملی ایرانیان برای درک صحیح از واقعیت های همکاری با کارگروه اقدام مالی مبارزه با پولشویی و مزایای این همکاری، با دکتر جمشید پژویان اقتصاددان و صاحب نظر در حوزه مالیه عمومی گفت و گو کرده است که آن را می خوانید:

راجع به بحث پذیرش تعهدات کارگروه اقدام مالی می خواهیم نظرتان را بپرسیم. شما که اقتصاددان هستید و مباحث کلان و خط مشی دولت ها را دنبال می کنید صحبت هایی که مخالف و موافق در این زمینه دارند را چگونه ارزیابی می کنید؟
اولا شما می دانید که سابقه این موضوع به 8 سال پیش و شاید هم بیشتر برمی گردد که ما پذیرفتیم مطابق دستورالعملی که این قرارداد دارد عمل کنیم. دلیلش هم این است که طبق این قرارداد، کشورها به سه دسته تقسیم بندی می شوند. کشورهایی که کاملا تبعیت می کنند، کشورهایی که بعضا تبعیت می کنند و کشورهایی که اصلا تبعیت نمی کنند و در لیست سیاه هستند و فقط کره شمالی و ایران در آن لیست سیاه قرار داشتند.
وقتی در لیست سیاه باشیم باعث می شود که ما در معاملات مالی بین المللی و خصوصا بین بانکی دچار مشکلات خیلی جدی باشیم. از این نقطه نظر که ما اقدام کنیم و از لیست سیاه بیرون بیاییم، این اقدام بسیار درستی است و به نفع ایران است.
از آن نقطه نظر هم که بعضی ها می گویند این یک خودتحریمی است، این صحبتی بی اساس است. این افراد بحث سیاسی می کنند و نشانه ای از این است که اصلا دانش کافی ندارند.
برای مثال اگر بانک های ایرانی به قرارگاه خاتم الانبیا و جاهای دیگر گفته اند به شما ارز نمی دهیم، این اصلا تاثیری ندارد. اگر این بانک ها، میلیاردها نیز ارز بدهند قرارگاه خاتم الانبیا با این ارزها نمی تواند کاری انجام بدهد. چون این قرارگاه در لیست سیاه کشورهای دیگر است. مگر این که آن را در گاوصندوق بگذارد و در آن را قفل کند. اما این نوع اعلام و اخبار باعث می شود که ما نشان بدهیم ما از آن مقررات تبعیت می کنیم و بتوانیم از لیست سیاه بیرون بیاییم.
به نظر من، تا اینجای مساله درست است و اقدامی است که به نفع ما هست. این کار از قدیم انجام می شده ولی الان آن را سیاسی کرده اند.
نکته خیلی مهم که من تعجب می کنم چرا به آن توجه نمی کنند این است که اگر قرار باشد تبعیت کردن ما از مقررات جهانی مبارزه با پولشویی به حل مساله پولشویی در ایران کمک کند یا به عبارتی درآمدهای غیرقانونی قاچاق و رشوه و غیره را بیرون بیاورد، متاسفانه از این نظر، اصلا اثر ندارد. چون ما پایه و اساس این که بتوانیم استفاده کنیم و کسانی را که پولشویی می کنند شناسایی کنیم نداریم.

آن اصل و پایه شامل چه مواردی می شود که پولشویی و تطهیر پول های کثیف نتواند اتفاق بیفتد؟
در درجه اول مالیات مجموع درآمد است. تمام کشورهایی پیشرفته پایه مالیاتی را دارند. به این معنا که اشخاص حقیقی مثل اشخاص حقوقی، سالیانه باید یک اظهارنامه مالیاتی پر کنند و تحویل بدهند که در آن انواع درآمدها ثبت شود. در کنار درآمدها نیز بعضی هزینه هایی که عمده است ذکر می شود. اما مهمتر از همه این است که قوانین جانبی در این کشورها وجود دارد که هر گونه نقل و انتقال و خرید و فروش باید از طریق نظام بانکی باشد.
در آن کشورها، شما نمی توانید مثلا یک ماشین بخرید و پول نقد بدهید. پول نقد دادن غیر قانونی است. این نوع مقررات باعث می شود که پولی که از طریق قاچاق و غیره کسب شده است نتوان خرج کرد. چون افراد نمی توانند بگویند که فلان مقدار رشوه گرفته اند یا بگویند اینقدر قاچاق انجام داده اند. از طرف دیگر هم نمی توانند آن را خرج کنند.
چون به محض این که بخواهید پول ناشی از قاچاق و رشوه را خرج کنید در لیست اطلاعات می رود و سازمان مالیاتی می گوید این پول را از کجا آورده اند که مثلا این ویلا یا ماشین را خریده اند. در نتیجه مجبور می شوند پولشویی انجام بدهند و اصل پولشویی از اینجا آمد و راه های مختلف دارد.
برای این که جلوی پولشویی را بگیرند قوانین و مقرراتی را تهیه کرده اند که بتواند جلوی این حرکت را بگیرد ولی شرط اول این است که شما ضرورت مبارزه با پولشویی را احساس کنید. ما در ایران چنین چیزی اصلا نداریم. شما می توانید با یک چمدان پول به بانک رفته و یک میلیارد تومان پول در آن چمدان بریزید و با همان چمدان پول یک ویلا بخرید و در هیچ جا ثبت هم نمی شود.

قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم که در مجلس تصویب شده و در اسفند ماه 1394 به تایید شورای نگهبان هم رسیده است تا چه حد می تواند زیرساخت لازم را فراهم کند؟
این فقط بابت این است که ما از آن لیست سیاه بیرون بیاییم و بابت این است که خیال کشورهای دیگر راحت باشد که از طریق ایران پولی برای تروریست ها نمی رود. اصل نگاه آنها به تروریسم است و حتی موضوع قاچاق و امثال آن برای آنها اهمیت ندارد. اما برای ما، این جنبه ها اهمیت دارد ولیکن چون پایه مالیات مجموعه درآمد و قوانین جانبی آن را نداریم، این کار بی فایده است. ضرر ندارد ولی فایده چندانی هم ندارد.
برخی کشورهای عربی منطقه و لابی های اسرائیلی و سناتورهای سنای آمریکا مخالفت کرده بودند که ایران عضو کارویژه اقدام مالی شود.
برای این که نمی خواهند ما از لیست سیاه بیرون بیاییم. این موضوع روشن است. لابی اسرائیل و مقامات عربستان و تمام کسانی که در مقابل ما هستند و همچنین کنگره آمریکا، می خواهند ما را همچنان در لیست سیاه نگه دارند که از نظر معاملات مالی کاملا تحت فشار باشیم و نتوانیم مبادلات لازم را برای خرید مایحتاج و چیزهایی که می خواهیم از کشورهای دیگر خریداری کنیم داشته باشیم. به همین دلیل دل آنها نمی خواهد که ما با این کارگروه همکاری کنیم و از لیست سیاه بیرون بیاییم. مساله آنها این است.

آیا با اقداماتی که ایران در زمینه مبارزه با پولشویی و تروریسم انجام داده است از لیست سیاه کارگروه اقدام مالی مبارزه با پولشویی خارج شده است؟
الان مدت سه یا چهار ماه است که ما به صورت تعلیق درآمده ایم نه این که کاملا از لیست سیاه خارج شده باشیم. یعنی به صورت تعلیق درآمده است. البته می توانیم استفاده کنیم و بعضی معاملات مالی را انجام بدهیم. مشروط بر این است که ما این شرایط را حفظ کنیم. به همین دلیل است که مثلا بانک ملت و غیره اعلام کرده اند که ما به فلان نهاد ارز نمی دهیم و با آنها معمله نمی کنیم تا به آنها نشان بدهند که ما داریم تبعیت می کنیم. با این کارها می توانیم از لیست سیاه بیرون باشیم.
هر چند چه آنها بگویند و چه نگویند این ارز به درد قرارگاه خاتم الانبیا نمی خورد. چون نمی تواند با آن معامله ای انجام بدهد.

این که ایران نتوانسته است از کانال خاورمیانه و شمال آفریقا عضو کارگروه اقدام مالی شود و از طریق گروه اوراسیا وارد آن شده است، اقدام قابل توجهی است که به هر شکل ایران راهی برای همکاری پیدا کرده است؟
بله؛ ما از طریق خاورمیانه نمی توانیم از لیست سیاه بیرون بیاییم.
عربستان و برخی کشورهای دیگر با عضویت ایران در کارگروه اقدام مالی مخالفت کرده بودند.
تمام دنیا از این لیست تبعیت می کند. حتی کشورهایی که قبلا عضو اتحادیه جماهیر شوروی بوده اند. به دلیل این که قدرت در دست آنها قرار دارد.
یکی از کشورها، عربستان است که با خروج ایران از لیست سیاه گروه اقدام مالی مبارزه با پولشویی (FATF) مخالفت کرده است.
عربستان، یکی از کشورهای دشمنی است که در کنگره آمریکا پول خرج می کند و به بانک های خارجی که در آنجا حساب دارند و فرض کنید 400 میلیارد دلار در آنجا دارند، به آنها گفته است که با ایران معامله نکنید. ما تحت این فشارها قرار داریم. به همین دلیل است که هر چقدر سعی کنیم از این لیست سیاه بیرون بیاییم کاملا به نفع ایران است.

آیا چون عضویت در کارگروه اقدام مالی، انفرادی نیست و باید کشورهای دیگر را قانع کرد برخی کشورهای خاورمیانه مخالف عضویت ایران بوده اند؛ ایران از طریق گروه اوراسیا به کارگروه ویژه اقدام مالی ورود کرده است.
بله؛ همین طور است. آن گروه اصلی که کاملا زیر نفوذ آمریکا و کشورهای اصلی اروپایی است بر همه چیز نظارت دارد. تا آنها تایید نکنند کاری انجام نمی شود. این گروه های منطقه ای به طور جانبی مسائل را دنبال می کنند.
گروه اقدام خاورمیانه ارزش ندارد. چون این گروه خاورمیانه از طرف کارگروه اقدام مالی فقط بر معاملات و جریانات منطقه خاورمیانه نظارت می کند و نه این که بتوانند در عملیات بانکی بانک های اروپایی یا کشورهای دیگر نفوذ داشته باشند.
ایران با کاری که انجام داده است می تواند اقداماتی انجام بدهد و به اصطلاح از لیست خارج شده. اما اصل مطلب و اصل مساله چیز دیگری است.

اصل مطلب چه هست؟
اصل مطلب همین گروهی است که مدتی است که ما از آن بیرون آمده ایم و قرار است تایید کند و تایید هم کرده است که ما از لیست سیاه بیرون بیاییم. آن کار است که به بانک های اروپایی و بانک های اسیایی و کل بانک های دنیا اجازه می دهد که با ما معامله کنند. گروه هایی که به صورت جزئی هستند فقط به طور منطقه ای می توانند به ایران کمک کنند. آن هم نه برای کشوری که در لیست سیاه آنها قرار دارد.

ایران طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، خودش را موظف می داند که از گروه های آزادیبخش حمایت کند. از طرف دیگر کشورهایی هستند که گروه های مثل حزب الله لبنان را در لیست گروه های تروریستی قرار داده اند.
این داستان دیگری است.

این وضعیت چگونه قابل حل است؟
در لیست کارگروه اقدام مالی مبارزه با پولشویی(FATF) هیچ تعریف خاصی برای گروه های تروریستی نشده است. آمریکا می تواند یک لیست بدهد و بگوید حماس جزو گروه های تروریستی است. اما اصلا این ربطی ندارد و از نظر قوانین و مقررات ما به هیچوجه لازم الاجرا نیست.

یکی از انتقاداتی که مخالفان دولت یازدهم دارند این است که با تعهد دادن ایران به کارگروه اقدام مالی مبارزه با پولشویی، دیگر نمی توانیم از گروه های جبهه مقاومت حمایت کنیم.
نه؛ چنین چیزی نیست. تا زمانی که گروه های مقاومت جزو لیست آنها نشده و آنها درباره تروریسم تعریفی ندارند در نتیجه مشکلی ایجاد نمی شود. آنها اصلا اسم نبرده اند. ما اگر تحت فشار باشیم به طور مستقیم از طریق آمریکا و اسرائیل و لابی آن و غیره است و نه از طریق این عضویت در کارگروه اقدام مالی و قوانین و مقررات داخلی.

این نوع تعهد دادن ایران برای مبارزه با پولشویی و همکاری با کارگروه اقدام مالی چه وضعیت و دستاوردی را برای ما رقم خواهد زد؟
این وضعیت، وضعیتی نیست که به ضرر ما باشد. یک کلام.

*منبع: پایگاه خبری امید هسته ای/27شهریور95
** اول ** 1337- دبیر: خداوردی اسدی