کابوس جنگ اقتصادی چین و آمریکا/رشد اقتصادی جهان در خطر است!
- جمعه 28 آبان 1395 ساعت 8:8
به گزارش خبرنگار مهر به نقل از «نیوزنو»، اختلاف چین و آمریکا در حوزه اقتصاد و به خصوص تعرفه کالاها چند سالی است که به یک مسئله جریان‌ساز در سطح بازارهای جهانی تبدیل شده و این موضوع گه‌گاهی نوسان قیمت بر روی شماری از کالاها را به دنبال داشته است.
در حقیقت نگرانی اصلی آمریکا به این موضوع برمی‌گردد که چین با کاهش معنادار قیمت شماری از کالاها و صادرات آنها به ایالات متحده، به دنبال فلج‌کردن تولید کنندگان آمریکایی است.
البته چین و آمریکا در عرصه سیاست نیز اختلافات بسیاری دارند و از دریای جنوبی گرفته تا مسایل شبه‌جزیره کره، دچار اختلاف نظر هستند و تنها عنصر قوی ارتباط‌دهنده دو کشور، ارزش تجارت بالای ۵۰۰ میلیارد دلار در سال آن دو است.
اکنون در گزارش مهر از چهار محور به اختلافات شکل گرفته دو کشور در عرصه اقتصاد و بخش تعرفه ها پرداخته می‌شود.
نگاهی اجمالی به شکل گیری اختلافات آمریکا و چین در حوزه اقتصادی و تعرفه‌ها
چین مدتی قبل اعلام کرد که تعرفه برخی از موادخام نظیر «کوبالت» و «گرافیت» را بین ۵ تا ۲۰ درصد افزایش می‌دهد تا هم به توسعه پایدار این صنایع و هم به حفاظت از محیط‌زیست کمک و مساعدت کرده باشد. این مسئله موجب شد تا آمریکا شکایتی را در این خصوص علیه چین تنظیم و تسلیم سازمان تجارت جهانی کند و در آن، به این موضوع اشاره شده که اعمال چنین تعرفه‌ای، مغایر با تعهدات چین به سازمان تجارت جهانی است.
در شکایت اشاره شده است که چین در سال ۲۰۰۱ میلادی هنگام ورود به سازمان تجارت جهانی متعهد شد که تعرفه بر روی این مواد را بردارد؛ اما در این زمینه قصور کرده است؛ این در حالی است که از این مواد در صنایع هوا و فضا، خودرو، الکترونیک و سایر بخش‌های تولید مواد شیمیایی استفاده می‌شود.
آمریکا می‌گوید چین با اعمال این تعرفه سنگین، در واقع به رشد صنایع خود و بالا بردن توان رقابت آنها در بازار کمک کرده است؛ در حالیکه چین به سازمان تجارت جهانی اعلام کرده که برای جلوگیری از فشار مضاعف بر صنایع مذکور، مجبور شده است تعرفه بیشتری بر صادرات این مواد اعمال کند.
همچنین وبسایت «انگلیش نیوز» چین می‌نویسد که حراست از توسعه پایدار و محیط‌زیست بخشی از اهداف سازمان تجارت جهانی به حساب می‌آید. شکایت آمریکایی‌ها از چین، سفارت این کشور در آمریکا را به واکنش وادار کرد و این بار چینی‌ها با انتشار بیانیه‌ای از تحرکات نادرست واشنگتن در این سازمان انتقاد کرده و صراحتا اعلام کردند که آمریکا از سازمان تجارت جهانی استفاده ابزاری می‌کند.
همچنین آمریکا از سال ۲۰۰۹ میلادی بارها تعرفه‌های چین بر روی صادرات برخی از مواد خام را که باعث افزایش قیمت جهانی آن شده، به چالش کشیده و در سازمان تجارت جهانی موفق به پیشبرد اهداف خود بر ضد پکن شده است.
مواضع ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی علیه چین
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها خواستار افزایش تعرفه‌های تجاری بر روی محصولات چینی شد و اعلام کرد که برنامه‌های خاصی برای چین در حوزه اقتصادی در نظر گرفته است. وی پیشتر نیز با انتقاد از سیاست تجاری چین، این کشور را متهم به «تجاوز» به آمریکا کرده بود.
ترامپ اعلام کرده بود، چنانچه به ریاست جمهوری برسد به نمایندگی‌های تجاری آمریکا از جمله در سازمان تجارت جهانی دستور خواهد داد، پرونده‌هایی بر ضد چین تشکیل دهند. او در اظهارت دیگر خود اشاره کرده بود که با افزایش تعرفه‌ها، کاری می‌کند که صادرات چین به آمریکا که معایب زیادی برای کشور داشته است، کاهش یابد.
همچنین در زمینه ارزی نیز ترامپ مواضعی را علیه چین به صورت غیرمستقیم گرفت و به گفته تحلیلگران اقتصادی، این کشور را به نحوی یک انحصارگر ارزی می‌پندارد که این طبیعتا باعث خواهد شد تا تمامی تبادلات ارزی، مالی و بانکی آنها نیز مخدوش شود. این در حالی است که دولت باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین آمریکا به رغم تهدیدهای مکرر هرگز حاضر نشد چین را یک انحصارگر در زمینه ارز بداند که گفته می‌شود تعمدا ارز ملی خود را دستکاری می‌کند.
ترامپ در گردهمایی که در ایالت ایندیانا برگزارشد، چین را مسئول «بزرگترین سرقت در تاریخ جهان» دانست. این تاجر و سرمایه‌گذار میلیاردر، پیش از این هم چین را متهم کرده بود که با فریبکاری درباره ارزش پول کشورش، باعث رقابتی‌شدن صادراتش در بازارهای جهانی شده است. به گفته ترامپ این مساله به شدت بر تجارت و بازار کار آمریکا اثر منفی داشته است.
ترامپ در بخشی دیگر از سخنانش در این گردهمایی گفت: «ما نمی‌توانیم به چین اجازه دهیم که همچنان کشور ما را مورد تجاوز قرار دهد. ما این مسئله را تغییر می‌دهیم. فراموش نکنید که ما می‌توانیم این کار را بکنیم.»
واکنش چینی‌ها به اظهارات ترامپ
به دنبال موضع‌گیری‌های شدید ترامپ علیه خنثی‌کردن برنامه‌های چین، این بار دولتمردان چینی اعلام کردند در صورت اعمال سیاست‌های سختگیرانه ترامپ در حوزه تجارت بین دو کشور، فروش آیفون ۷ و دیگر محصولات آمریکایی را در خاک خود متوقف خواهند ساخت که این اظهارنظر موجب کاهش ارزش سهام اپل در چند روز گذشته شده است.
چینی‌ها متعقدند که در صورت اعمال ممنوعیت واردات تلفن‌های هوشمند اپل، می‌توانند ابتکار عمل را از دست ترامپ گرفته و مانع پیروزی آمریکا در این جنگ تجاری شوند. همچنین یک روزنامه دولتی چین در سرمقاله اخیر خود، آمریکا را به «اقدامات تلافی‌جویانه» تهدید کرده و گفته اگر ترامپ به وعده خود مبنی بر افزایش تعرفه واردات به ۴۵ درصد جامه عمل بپوشاند، آنها نیز فروش و تبادل دیگر کالاهای آمریکایی را متوقف خواهند ساخت.
در همین حال چینی‌ها متعقدند با ایستادگی در برابر سیاست‌های اقتصادی آمریکا، می‌توانند به الگویی برای کشورهای آفریقایی در راستای عدم وقف‌پذیری در مقابل سیاست‌های اقتصادی آمریکا تبدیل شوند و علیرغم اینکه شرکت‌های آفریقایی سابقه همکاری طولانی‌مدت را با آمریکا دارند؛ اما به سمت بازار چین کشیده شوند.
تحلیل‌هایی که در مورد این اختلاف‌نظر و نتیجه آن
«کوین‌لی»، اقتصاددان آسیایی اعلام کرد در صورت اعمال تعرفه‌های شدید آمریکا بر روی واردات چین، این امر می‌تواند بسیار انقباضی، ضدتورمی و صدها میلیارد دلار از ارزش دومین اقتصاد بزرگ دنیا را از بین ببرد. «لی» تخمین زده که پیشنهاد ترامپ برای تعرفه ۴۵ درصدی روی اجناس چینی علاوه بر کاهش تجارت با آمریکا، افتی ۸۷ درصدی را در صادرات چین به آمریکا (به اندازه ۴۲۰ میلیارد دلار) به همراه داشته باشد.
اعمال این کار از سوی آمریکا با احتساب اثرات چند برابری آن، به معنای سقوط ۴.۸۲ درصدی تولید ناخالص داخلی چین یا افتی در حدود ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد بود. این موضوع حتی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ۴۲۶ میلیارد دلاری را نیز به حساب نیاورده است. در واقع ترامپ و دولت او ممکن است با یک نسخه با تعرفه بالا، واردات را تحت کنترل قرار دهند. این یعنی حتی تعرفه‌های بسیار بالا تا ۱۵ درصد نیز بدون در نظر گرفتن اثر شرکت‌های خارجی، موجب افت ۱.۸ درصدی تولید ناخالص داخلی چین خواهد شد.
در عین حال، ممکن است تعرفه‌ها روی بخش وسیعی از کالاها از ماشین‌آلات صنعتی گرفته تا ابزارها، اسباب‌بازی و لوازم‌خانگی تاثیر بگذارد. کارشناسان بر این باور هستند که این تعرفه‌ها حتما برای چین و شرکت‌های چندملیتی مشغول به کار در این کشور زیان‌آور خواهد بود. این شرکت‌ها احتمالا باید برنامه‌هایی را برای نقل مکان به کشورهای دیگر در نظر بگیرند. چین ممکن است در رقابت با کشورهای در حال توسعه دیگر که ترامپ آنها را هدف نگرفته، در جذب بازار خارجی شکست بخورد.
از سویی دیگر تحلیلگران اقتصادی بر این باور هستند که این سیاست‌ها، یک نوع بن‌بست در تجارت برای دو کشور را به دنبال خواهد داشت و تاثیرات منفی آن بر عرصه‌های کشاورزی، هواپیمایی، فناوری اطلاع‌رسانی و تولید نمود پیدا می‌کند. آکادمی علوم اجتماعی چین، ترامپ را مورد انتقاد قرار داده و تاکید کرده که سیاست‌های اعلام‌شده وی مطابق با همکاری دو اقتصاد بزرگ جهان نیست.
چین هشدار داده است که چنین اظهارنظرها و سیاستگذاری‌هایی باعث رویارویی دو کشور در عرصه تجارت خواهد شد. «سونگ گویو» استاد دانشگاه «فودان» در شانگهای چین در مصاحبه‌ای با پایگاه خبری «یی سی ان» گفت: «اعمال سیاست‌های ترامپ موجب می‌شود تا هر دو کشور وارد جنگ تجاری تمام‌عیاری با یکدیگر شوند.»
همچنین وبسایت وزارت بازرگانی چین خاطرنشان کرده است که این کشور احتمالا به دلیل سوء استفاده آمریکا از مقررات سازمان تجارت جهانی، در این رویارویی اقتصادی بازنده خواهد شد. در پایان چنانچه رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا بخواهد تصمیمات سختی علیه تجارت با چین بگیرد، بعید به نظر می‌رسد دو کشور دیگر بتوانند از رویارویی و مناقشات جدی پرهیز کنند.