سیاست‌های پولی در ایران بر متغیرهای اقتصاد تاثیرگذار نیست/ کاهش نرخ سود وضع تولیدکننده را بهتر می‌کند نه تولید

به گزارش نمایه بانک ، به نقل از فارس ، محمود اللهیاری با اشاره به الزام بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود و برنامه تشدید نظارت بر عملکرد بانک‌ها، اظهارداشت: مساله‌ای که در اقتصاد ایران وجود دارد این است که تاثیر سیاست‌های پولی بر متغیرهای اقتصادی محدود است.

وی افزود: تفاوت ما با کشوری که اقتصاد باز دارد و ورود و خروج سرمایه در آن به سهولت انجام می‌شود این است که دغدغه خاطر برای سیاست پولی نداریم، یعنی اگر سیاست پولی اشتباه باشد، تاب آوری اقتصاد بیشتر است. 

این اقتصاددان با اشاره به روند نرخ ارز در چند سال اخیر و عدم تاثیرپذیری سیاست‌های پولی بر بازار ارز، گفت: این شرایط باعث می‌شود بانک مرکزی از یک اعتماد به نفس بالا برخوردار شده و نگران تبعات سیاست‌های پولی خود نباشد، زیرا تحرک سرمایه و نظام ارزی تعیین تکلیف شده نداریم.

وی ادامه داد: در اقتصاد‌های توسعه یافته و حتی نوظهوری مثل ترکیه، برزیل، شیلی دغدغه‌ خاطری که رئیس کل بانک مرکزی برای سیاست‌های اقتصادی دارد به مراتب بالاتر از ایران است زیرا اتخاذ هر سیاستی به سرعت اثرات خود را بر بازار‌ها و متغیرهای اقتصادی نمایان می‌کند.

اللهیاری با بیان اینکه کاهش نرخ سود از 22 به 15 درصد آنچنان دغدغه خاطر برای مسئولان اقتصادی ایجاد نمی‌کند، گفت: سیاست‌گذار پولی مدیریت اقتضائی بر بازار پول دارد و این سیاست‌ها اساسا اثرات ملموسی بر اقتصاد ندارد.

وی گفت: در چنین شرایطی اگر نظارت دقیقی بر روند اجرای سیاست کاهش نرخ سود به 15 درصد در همه بانک‌ها، اعمال نشود، فرصت‌هایی برای گروه‌هایی که قدرت چانه‌زنی دارند ایجاد می‌شود. همچنین بازار سرمایه هم چندان تحت تاثیر قرار نمی‌ گیرد زیرا صندوق‌های با درآمد ثابت می‌توانند مابه‌التفاوتی را برای برخی سپرده‌گذاران خاص خود فراهم کند.

اللهیاری ادامه داد: شرایط موجود برای تامین واحدهایی که در بازار سرمایه فعال هستند تاثیرگذار نیست، اساسا سهم هزینه تامین مالی برای واحدهای بزرگ پایین است و این کاهش نرخ سود موجب تحریک تولید در این واحدها نمی‌‌شود.

وی با بیان اینکه در صحبت‌هایی که برخی اقتصاددانان می‌گویند، تنها یک یا دو متغیر را دیده شده و اظهار نظر‌ها آنچنان که جامع باشد و بتواند یک سیاست را منطقی ارزیابی کند وجود ندارد.

* کاهش نرخ سود در شرایط فعلی وضع تولیدکننده را بهتر می‌کند نه تولید

این اقتصاددان با بیان اینکه وقتی بهره‌وری نیروی انسانی پایین و بسترهای تولید با مشکل ماجه شده باشد، لزوما یک فاکتور تعیین کننده نیست، گفت: در چنین شرایطی نرخ سود می‌تواند وضع تولیدکننده را بهتر کند اما وضع تولید را بهتر نمی‌کند. 

وی تصریح کرد: یک زمان می‌خواهیم وضع تولید را بهتر کنیم، یک زمان می‌خواهیم وضع تولیدکننده را بهتر کنیم. این گزاره که نرخ سود وضع تولید را بهتر می‌کند، در ایران یک نظریه فاقد واقعیت است اما اگر بگوییم وضع تولیدکننده را بهتر می‌کند، بله ممکن است وضع تولیدکننده بهتر شود.

به گفته وی وضع تولید زمانی بهتر می‌شود که دانش فنی، بهره‌وری و تقاضا برای آن کالا وجود داشته باشد؛ اینها شرایط و لوازم بهبود حوزه تولید است.

* سپرده‌گذاران خرد به نرخ سود حساس نیستند

اللهیاری در پاسخ به این سوال که سیاست پولی جدید بانک مرکزی چه تاثیری بر خود بازار پول و شبکه بانکی خواهد داشت، گفت: تاثیرپدیری بازار سپرده‌‌گذاری بستگی به کشش عرضه سپرده‌گذاری نسبت به نرخ سود دارد. آیا بی‌کشش یا باکشش است. چند درصد از سپرده‌گذاران به نرخ بهره حساس هستند و چند درصد حساس نیستند؟

* اگر نظارت دقیق باشد، کاهش نرخ سود هزینه ملی را کاهش می‌دهد

وی ادامه داد: مسلما آن چیزی که به ذهن متبادر می‌شود این است که سپرده‌گذاران خرد نسبت به نرخ بهره حساسیت ندارند اما بخشی از سپرده‌‌گذاران جزء فعالان اقتصادی هستند و در بازار فعالیت‌های سوداگرانه داشته و قدرت چانه‌زنی دارند.

این اقتصاددان افزود: اگر این افراد به دلیل افزایش نظارت بانک مرکزی راه دور زدن نداشته باشند، این سیاست بانک مرکزی هزینه ملی را کاهش می‌دهد. به عبارت دیگر آنها مجبور می‌‌شوند به بازارهایی فکر کنند که بازدهی سرمایه داشته باشد.

وی با اشاره به اثر انگیزشی کاهش نرخ سود بر سرمایه‌گذاری در دیگر بازارها، گفت: در صورتی این سیاست قابل توصیه است که وضعیت سایر بازار‌ها به گونه‌ای باشد که ورود سپرده‌گذاران به آن بازار‌ها، التهاب آفرین نباشد.

وی اظهارداشت: چنانچه این سیاست، با کنترل و نظارت همه‌جانبه اجرایی شود، اثرات مثبت آن در اقتصاد کوتاه مدت خواهد بود اما می‌شود برای یک دوره کوتاه مدت آن را ادامه داد اما اگر این کنترل‌ها نباشد فقط ممکن است افرادی که سپرده‌گذار هستند و قدرت چانه‌زنی ندارند، با کاهش درآمد و قدرت خرید مواجه شوند و افرادی که قدرت چانه‌زنی دارند، ثروتمند‌تر شوند که این منجر به افزایش فاصله طبقانی و درآمدی خواهد شد.

* پازل سیاست‌گذاری پولی برای بانک مرکزی ایران متنوع نیست

اللهیاری با بیان اینکه پازلی که بانک مرکزی می‌تواند روی آن سیاست‌گذاری کند، متنوع نیست و سیاست پولی محدود به تغییر نرخ سود می‌شود، تصریح کرد: در کشورهای دیگر سیاست نرخ ارز تعیین تکلیف شده و ورود و خروج سرمایه وجود دارد و به همین دلیل سیاست‌های پولی به سرعت بر دیگر متغیرهای اقتصادی اثر می‌گذارد اما در ایران این شرایط وجود ندارد و به همین دلیل سیاست پولی تاثیر چندانی بر متغیرهای اقتصادی ندارد.