آمریکا به منطقه گرایی اقتصادی روی آورده است

به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران، پیمان «ترانس آتلانتیک» نوعی معاهده تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا است که اگرچه زمزمه لزوم آن به دهه آخر قرن بیست باز می گردد، جرقه شروع مذاکرات به شکلی که امروزه در جریان است در فوریه سال میلادی ۲۰۱۳ زده شد.
این مذاکرات که موضوعات متنوعی از تعدیل قوانین و کاهش تعرفه های تجاری تا امنیت غذایی، سلامت محیط زیست، بانکداری و تضمین تمامیت ارضی کشورهای عضو را پوشش می دهد در واقع سلسله رایزنی هایی را شامل می شود که اغلب به صورت کاملا محرمانه بین نمایندگان دولت واشنگتن و کمیسیون اروپا شکل می گیرد.
«ترانس-پاسفیک» یک پیمان سرمایه‌گذاری و مقررات گذاری منطقه‌ای است. تا سال ۲۰۱۴، دوازده کشور در سراسر منطقهٔ آسیا-اقیانوسیه در مذاکرات تی پی پی شرکت کرده‌اند: استرالیا، برونئی، کانادا، شیلی، ژاپن، مالزی، مکزیک، نیوزیلند، پرو، سنگاپور، ایالات متحده آمریکا، و ویتنام.
بعد از اینکه آخرین دور مذاکرات سازمان تجارت جهانی در دوحه قطر به بن بست رسید، ایالات متحده آمریکا به سمت تشکیل پیمانهای تجاری منطقه ای (ترانس آتلانتیک و ترانس پاسیفیک) متمایل شده است و درصدد تقویت آنها است.
این در حالی است که مذاکرات پیمان ترانس آتلانتیک در حال حاضر متوقف شده است. مسئله ای که اکنون  باید به آن پاسخ داد این است که دلیل اصلی توقف مذاکرات چیست؟ آیا آمریکا با با متمایل شدن به سمت پیمان های منطقه ای برخلاف روند جهانی شدن حرکت می کند؟
جهت پاسخ به سوال های مطرح شده، مصاحبه ای با «جافری کارلینر» استاد اقتصاد دانشگاه بوستون تنظیم کرده که اکنون پیش روی شماست.

*دلیل توقف مذاکرات تجارت آزاد اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا چیست؟

مذاکرات ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در مورد پیمان تجاری و سرمایه‌گذاری ترانس-آتلانتیک (TTIP) به علت مخالفت با پیشبرد و گسترش توافقات، توسط طرفین متوقف شده است. در ایالات متحده آمریکا، دلیل حمایت از «دونالد ترامپ» نامزد حزب جمهوریخواه این است که وی مخالف گسترش توافقات پیمان ترانس آتلانتیک با کشوریهایی مانند مکزیک، چین و دیگر کشورهاست. بنابراین حتی اگر ترامپ در انتخابات شکست بخورد، «هیلاری کلینتون» نامزد حزب دموکرات نمی تواند به آسانی با اتحادیه اروپا پیمان تجاری جدید منعقد نماید.
در مورد اتحادیه اروپا باید گفت زمانی که مذاکرات توافق نامه تجاری این اتحادیه با کانادا، کشوری که یک دهم مساحت ایالات متحده آمریکا است، توسط کشور بلژیک، کشوری که 1 درصد جمعیت اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد، متوقف می شود، توقف مذاکرات اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا در مورد پیمان ترانس آتلانتیک امری غیر طبیعی نیست.
در انگلستان، طرفدران خروج این کشور از اتحادیه اروپا با قوانین مربوط به بهداشت و استانداردهای سلامت اتحادیه مخالف هستند. این در حالی است که بر اساس پیمان تجاری و سرمایه گذاری ترانس آتلانتیک، در بسیاری از امورات از جمله بهداشت و استانداردهای سلامت قوانین مشابه و یکسان اعمال خواهد شد. بنابراین اکثر کشورهای اروپایی از جمله انگلیس با این پیمان مخالف هستند، زیرا نمی خواهند آمریکا در مورد تصویب مقرارت و اعمال آنها در اروپا تصمیم گیری نماید.

*کدام طرف از  تجارت آزاد «ترانس آتلانتیک» سود بیشتری را نصیب خود خواهد کرد؟

در حال حاضر ما نمی توانیم به این سوال پاسخ دهیم، زیرا بسیار زود است که بتوان در مورد اینکه کدام طرف از پیمان ترانس آتلانتیک سود بیشتری می برد نظر داد. واقعیت این است که  طرفین تاکنون در مورد تعداد کمی از مسائل مذاکره کرده اند.

*چه ارتباطی میان پیمان ترانس آتلانتیک و ترانس پاسیفیک وجود دارد؟

ارتباط خاصی میان پیمان ترانس آتلانتیک و ترانس پاسیفیک وجود ندارد، گرچه هر دو پیمان در مورد بسیاری از مسائل دارای قوانین و مقرارت یکسان و مشابه هستند. در هر دو پیمان محدودیت های خاصی بر دولت میزبان جهت استفاده از سرمایه گذاری مستقیم خارجی اعمال می شود. در هر دو پیمان به شرکت های چند ملیتی اجازه داده شده است در  صورت نقص قوانین توسط کشور میزبان، شکایت کنند.

*آیا دو پیمان ترانس آتلانتیک و ترانس پاسیفیک، که به نوعی منطقه گرایی تجاری هستند، بر خلاف روند جهانی شدن هستند؟

یکی از قوانین بنیادین سازمان تجارت جهانی این است که هر کشور عضوی که تعرفه کمتری برای کالاهای وارداتی عضو دیگر سازمان تجارت جهانی در نظر می گیرد، باید در قبال تمامی کشورهای عضو سازمان این سیاست اقتصادی را اعمال کند. این همان اصل دولت کاملةالوداد است. طبق این اصل اعطای یک امتیاز، به یک کشور (مانند کم کردن نرخ حقوق و عوارض گمرکی برای یکی از محصولات) باعث می‌شود که به اجبار همین رفتار نیز با سایر اعضای سازمان تجارت جهانی اتخاذ گردد.
با این وجود یک استثناء وجود دارد و آن این است که امتیازهای تعرفه‌ای که برخی از کشورهای عضو در تشکل‌های منطقه‌ای مانند اتحادیه‌های گمرکی و یا بازار مشترک به یکدیگر اعطا می‌کنند، شامل اصل دولت کاملةالوداد نبوده و به دیگران تسرّی داده نمی‌شود. اکثر اقتصاددانان استدلال می کنند، این استثناء برای مناطق تجاری آزاد و منطقه ای باعث می شود، اصل دولت کامله الوداد سازمان تجارت جهانی تضعیف شود.

*چرا با وجود سازمان تجارت جهانی، آمریکا تلاش می کند پیمانهای منطقه ای را تقویت کند؟

ایالات متحده امریکا در حال حاضر به سمت پیمان های منطقه ای متمایل شده، زیرا آخرین دور مذاکرات سازمان تجارت جهانی در دوحه قطر به بن بست رسیده است. این مذاکرات 15 سال پیش آغاز شده و تاکنون به نتیجه نرسیده است.
علاوه بر این اجرای اصل آزادسازی تجاری و اصل دولت کامله الوداد که شامل همه اعضاء شود، تقریبا غیرممکن است. بنابراین آمریکا سعی کرده است با کشورهای منطقه و دیگر کشورها در مورد تجارت آزاد مذاکره کند. در آخر باید گفت موضوعات مهمی مانند تعرفه ها و سهمیه ها که در پیمانهای منطقه ای ترانس پاسیفیک و ترانس آتلانتیک پوشش داده شده اند، موانع تجارت میان کشورها نیستند. در واقع قوانین مربوط به بهداشت و استانداردهای سلامت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی مانع اصلی تجارت میان کشورهای عضو این پیمانهای منطقه ای هستند.