این جاده‌های ویرانگر!

جناب آقای دکتر مظاهریان

معاون محترم مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی

با سلام و احترام

چند دهه است که در کشور ما هرگونه راه‌سازی نماد و عامل توسعه تلقی می‌شود، چنان که در میان نمایندگان و مسوولان اجرایی مناطق گوناگون کشور، رقابتی سخت برای جذب بودجه به منظور راه‌سازی در حوزه‌ی خودشان به چشم می‌خورد. اما، وافعیت این است که بسیاری از این طرح‌های راه‌سازی بدون ارزیابی‌های محیط زیستی و اجتماعی انجام شده و موجب تخریب جبران‌ناشدنی خاک ارزنده‌ی سرزمین و همچنین آسیب‌ دیدن منابع آب و البته حیات وحش گردیده است.

در این زمینه مثال‌های بسیار زیادی را می‌توان ذکر کرد که در زیر فقط به چند مورد اشاره می‌شود:

* جاده‌ی جنگل گلستان و تعریض‌های پیاپی آن، به مهم‌ترین پارک ملی کشور که به واقع ذخیره‌ای ملی و فرا نسلی است، سخت آسیب رسانده است. دیواره‌سازی در کناره‌های رودخانه‌ی اصلی پارک ملی گلستان هم که به ظاهر برای مهار سیل انجام شده، نه تنها در تامین این هدف موثر نبوده بلکه عامل مخرب دیگری بوده که حیات وحش و منابع آب منطقه را تهدید می‌کند.

* میانگذر دریاچه‌ی ارومیه، بنا به نظر همه‌ی کارشناسان، یکی از عوامل مهم خشک شدن این دریاچه‌ی مهم  بوده است.

* آزادراه تهران- شمال، موجب رانش شدید خاک در بخش‌های مختلف شده و سیمای دلنشین جاده‌ی چالوس و منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی البرز مرکزی را مخدوش کرده است. فرسایش خاک در امتداد این آزادراه، موجب گل‌آلود شدن رودخانه‌ی چالوس شده که بر زادآوری ماهیان این رودخانه و دریای خزر تاثیر منفی دارد. تکمیل شدن این جاده نیز قطعا موجب سرریز جمعیت از تهران به منطقه‌ی حساس شمال، و تخریب هرچه بیشتر جنگل‌ها و کشتزارها و باغ‌ها خواهد شد.

* تعریض غیراصولی جاده‌ی هراز، موجب گل‌آلودگی دائمی رودخانه‌ی هراز، تخریب محوطه‌ها و آثار میراثی پرشمار، و افزایش ریزش کوه شده است. در عین حال به نظر می‌رسد که زلزله‌خیز بودن این منطقه، در محاسبات این طرح نادیده گرفته شده است.

* آزادراه قزوین – رشت بدون توجه به اقتصاد شهرهای کوچک بین راه، بی اعتنا به خواسته‌های مردم محل، و با آسیب زدن بسیار شدید به منابع آب و خاک اجرا شده است.

* جاده‌ی در دست ساخت طالقان- ساوجبلاغ، زیستبوم کوهستانی حساس منطقه را تخریب کرده و اگر تا ارتفاع حدود سه هزار متر که مورد نظر است پیش برود، این تخریب و فرسایش خاک چندین برابر افزایش خواهد یافت. این جاده همچنین موجب تخریب چندین محوطه‌ی باستانی شده است.

* تونل امام‌زاده هاشم در جاده‌ی هراز، علاوه بر آن که ایرادهای فنی زیادی دارد، به گواهی اهالی منطقه، موجب خشک شدن چشمه‌های دشت مشا شده است. در جریان ساخت این تونل، یک کاروانسرای تاریخی هم به‌کلی تخریب شد.

* جاده‌ی عباس‌آباد در پناهگاه حیات وحش توران، یک زیستگاه مهم یوزپلنگ را دوپاره کرده و هرسال موجب مرگ چند قلاده از این گونه‌ی در حال انقراض می‌شود.

* جاده‌ی در دست احداث الموت- تنکابن، موجب تخریب وحشتناک بخش‌هایی از بکرترین جنگل‌های خزری شده و قطعا پای جنگل‌خواران و ویلاسازان را به منطقه باز خواهد کرد.

* طرح جاده‌سازی بین مسجد سلیمان و شوشتر یکی از منطقه‌های مهم حفاظت‌شده (منطقه‌ی کرایی)، و طرح احداث تونل در جاده‌ی شهرکرد – ایذه، منابع آب منطقه را به‌شدت تهدید می‌کند.

* هزاران کیلومتر جاده‌های فرعی عشایری و روستایی که غالبا بدون کم‌ترین توجه به شیب منطقه و دیگر مسایل فنی کشیده شده، موجب دسترسی غیرضروری به مراتع و جنگل‌ها و در نتیجه سبب فرسایش خاک، زمین‌خواری، و شکننده شدن اقتصادهای خودکفای محلی شده است.

*...

کوتاه آن که به نظر می‌رسد بسیاری از طرح‌های راه‌سازی به هدف‌های خود دست نیافته و فقط موجب صرف میلیاردها دلار بودجه‌ی کشور، تخریب خاک، آسیب‌دیدگی منابع آب، آلودگی هوا، و نابودی پوشش گیاهی و حیات وحش شده است. از این‌رو، درخواست دارد با تشکیل یک کمیته‌ با عنوان «کمیته‌ی ملی ارزیابی اثرات راه‌سازی» متشکل از کارشناسان مستقل، فعالان غیردولتی محیط زیست و جامعه‌شناسی، نمایندگان محلی چند منطقه‌ی متاثر از راه‌سازی، و کارشناسان وزارت راه تشکیل گردد تا در یک دوره‌ی مشخص زمانی، «گزارش ملی اثرات طرح‌های راه‌سازی در چهار دهه‌ی اخیر» را تهیه کنند. همچنین درخواست دارد نسبت به فعال‌سازی«شورای مشورتی محیط زیستی» در وزارت راه اقدام فرمایید.

با سپاس از توجه جنابعالی