زمینه های مشارکت ایران و اندونزی

 اندونزی در انتقال انرژی دنیا از خلیج فارس به آسیای شرقی و از جمله مصرف خود و به عنوان دروازه ورود به آ سه آن مهم می باشد. وجود دبیرخانه آسه آن در جاکارتا و همچنین حضور فعال اندونزی در مجامع بین المللی، عملا بهره برداری دولت از سیاست خارجی را در جهت سیاست داخلی با هدف تثبیت امنیت و ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی کشور فراهم نموده است.

اندونزیایی ها با 336 گروه نژادی و 200 زبان محلی با بیش از 380 لهجه به واسطه تعلیمات پانچاسیلا در کنار هم زندگی می کنند. اصول پنج گانه پانچاسیلا عبارتند از اعتقاد به خدای واحد، انسانیت (عادلانه و متمدن)، وحدت اندونزی، دموکراسی (بر اساس خرد و اجماع) و عدالت اجتماعی (برای همه). اندونزی دارای حکومت اسلامی نیست و حتی در قانون اساسی آن، اسلام دین رسمی نیست ولی کلیه مذاهب از آزادی برخوردار هستند و از جهت این که در بین کشورهای اسلامی دارای بیشترین جمعیت مسلمان می باشد و اسلام آن با تسامح و میانه روی همراه است، خود را کشور دارای اکثریت مسلمان و نه اسلامی می نامد.

با وجود بحران های مالی سال 1997 و در چند دهه اخیر اقتصاد اندونزی به شدت گسترش یافته اندونزی تبدیل به بخشی به طور فزاینده مهم از اقتصاد جهانی شده است. این کشور در حال حاضر چهارمین اقتصاد در شرق پس از چین، ژاپن و و کره جنوبی و جز 15 اقتصاد بزرگ در جهان براساس شاخص برابری قدرت خرید (PPP) می باشد.

طبق اعلام موسسه مکنزی، تعداد اندونزیایی هایی که درآمدشان به بیش از 3600 دلار(سالیانه) می رسد (تخمین سال 2005) در سال 2010 به 45 میلیون نفر رسیده و پیش بینی می شود در سال 2030 به 170 میلیون نفر برسد.

بزرگترین سرمایه گذار خارجی در اندونزی کشور ژا‍پن می باشد  که همه ساله در این کشور سرمایه گذاری های عظیمی انجام می دهد. اگر در خیابان های اندونزی نگاه کوچکی بندازیم متوجه می شویم که حدود نود درصد از اتومبیلهای این کشور 250 میلیون نفری ساخت ژاپن می باشد.

این روند سرمایه گذاری از سال 2001 تا کنون همواره روند صعودی داشته است و از رقم 1,057 میلیارد دلار در این سال، در سال 2010 به رقم 3,729 میلیارد دلار و در سال 2013 نیز رقم 27,646 میلیارد دلار را تجربه نموده است. از دلایل سرمایه گذاری عظیم ژاپن در این کشور بدست آوردن بازار عظیم اندونزی و همین طور مقابله با قدرت روز افزون چین در این منطقه می باشد.

براساس آمارهای بانک جهانی کشور اندونزی از سال 1990 تا 2003 سرمایه گذاری زیر صفر و حتمی منفی را تجربه کرده است و بالاترین میزان سرمایه گذاری غیر مستقیم در این کشور در سال 2014 و به میزان 26 میلیارد دلار ثبت شده است.[1](سایت بانک جهانی).

از نظر استراتژیک اندونزی به دلیل حضور داشتن در سه نهاد مهم اقتصادی از جمله اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا موسوم به آ.سه.آن، نشست آسیای شرقی و گروه بیست (G-20) دارای اهمیت است.  و همچنین به عنوان بزرگترین اقتصاد در آسیای جنوب شرقی، اندونزی در گروه بندی اقتصادی دیگری به که متشکل از 8 کشور حال توسعه (D-8) میباشد عضو می باشد.

روابط دیپلماتیک میان دو کشور

اندونزی در سال های اخیر با کشورهای مختلف همکاری های گوناگونی داشته است تا از این طریق بتواند سیاست 'میلیون ها دوست، بدون دشمن' که در دوران 'سوسیلو بامبانگ یودهویونو' رئیس جمهوری سابق اندونزی وجود داشت را همچنان حفظ کند. این کشور در بخش امنیتی با روسیه و آمریکا همکاری دارد، در بخش انرژی و حمل و نقل با ژاپن کار می کند و سنگاپور، کره جنوبی، انگلستان، آمریکا، مالزی، هلند و چین نیز از سرمایه گذاران اصلی آن محسوب می شوند.

جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اندونزی در سال  1330شمسی در سطح وزیر مختار روابط سیاسی خود را برقرار کردند و این رابطه در سال  1339به سطح سفیر ارتقاء یافت. مناسبات دوجانبه همواره دوستانه و همکاری سیاسی و اقتصادی فعالی بین دو کشور در جریان بوده است.

گسترش روابط دو کشور بعد از انقلاب از زمان هاشمی رفسنجانی بود که همزمان با توسعه صنعتی اندونزی و نیاز اندونزی به بازار مصرف شکل گرفت. بازار ایران و ایران به عنوان دروازه ورود به اسیای میانه و خاورمیانه دو دلیل اهمیت ایران بودند. سال  72سفر سوهارتو اولین سفر رئیس جمهور اندونزی بعد از انقلاب و رییس جمهور وقت یعنی هاشمی نیز در سال  73به اندونزی سفر نمودند.

تاسیس  سازمان دی 8 نیز فضا را برای همکاری بیشتر فراهم نمود و در این راستا در دولت سید محمد خاتمی خانم مگاواتی برای شرکت در اجلاس دی 8 به ایران سفر نمود.

اما بیشترین افزایش روابط را در دولت نهم شاهد بودیم هرچند که با فراز و نشیب هایی از نظر حجم اقتصادی روبرو شد.در سال 2006 اندونزی از تلاش های آمریکا در ارسال پرونده ایران به شورای امنیت حمایت ننمود و در سال 2008 اندونزی اهمیت ایران را در معادلات سیاسی خویش نشان داد و به قطعنامه 1803 بر ضد ایران رای منفی داد.

در سفر دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اسلامی ایران در اردیبهشت سال  1385به اندونزی شش سند همکاری در زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی به امضاء رسید و در سفر یودیونو رئیس جمهور اندونزی در اسفند ماه سال  1386در راس یک هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی به ایران موافقتنامه های مهمی بین دو کشور به امضا رسید.

در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران در سال 1391 بودیونو معاون اول رئیس جمهور اندونزی در راس یک هیات بلند پایه سیاسی و اقتصادی شرکت نمود و در مدت اقامت در تهران با مقام معظم

رهبری و رئیس جمهوری کشورمان دیدار و گفتگو نمود. دکتر محمود احمدی نژاد نیز از تاریخ  17تا  19آبان ماه  1391به منظور شرکت وسخنرانی در پنجمین نشست مجمع دمکراسی بالی به اندونزی سفر کرد و در این سفر با آقای یودیونو رئیس جمهور اندونزی نیز ملاقات دوجانبه داشت. آقای دکتر ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در مهر ماه  1392با آقای ناتالگاوا وزیر امور خارجه اندونزی در حاشیه نشست مجمع عمومی شصت و هفتم در نیویورک یکدیگر ملاقات کردند.

همچنین در سال 94 آخرین بازدید وزیر امور خارجه کشورمان از اندونزی انجام شد که هدف از آن شرکت در اجلاس فوق العاده سازمان همکاری اسلامی در مورد موضوع فلسطین بود .

همکاری بین دو کشور در مجامع و سازمانهای بین المللی از جمله سازمان ملل، جنبش عدم تعهد و سازمان همکاریهای اسلامی و دی هشت نیز همواره دوستانه و نزدیک بوده و دو کشور در ارتباط با موضوعات مختلف

بین المللی از جمله موضوع هسته ای ایران و حقوق بشر همکاری بسیار نزدیکی دارند. درهمین ارتباط وزیر امورخارجه اندونزی در فروردین  1389به منظور شرکت در کنفرانس بین المللی خلع سلاح به تهران سفر

کرد و وزیرخارجه وقت جمهوری اسلامی ایران نیز در شهریورماه سال  1389در سومین نشست مجمع دمکراسی بالی شرکت نمود. همچنین رئیس سازمان مبارزه با تروریسم اندونزی در اجلاس بین المللی مبارزه با

تروریسم که در تیرماه  1390در تهران برگزار شد، شرکت کرد.

روابط اقتصادی

در مورد روابط اقتصادی همان گونه که در جدول ارایه شده مشاهد می شود روابط میان دو کشور هیچ گاه از ثبات برخوردار نبوده است و تات تاثیر عوامل بیرونی دچار فراز و نشیب شده است.

اوج روابط اقتصادی میان دو کشور به سال 1390 مربوط می شود که رقم 6 میلیارد دلار صادرات و بالغ بر 2 میلیارد دلار در سال را تجربه نموده است و طبق آمارها بیشتر صادرات ایران به این کشور را مشتقات نفتی تشکیل داده است. و مهم ترین قراردادهای امضا شده میان دو کشور نیز در حوزه نفت و گاز و مشتقات آن بوده است که از آن جمله می توان به ساخت یک پالایشگاه نفت در استان بانتن اندونزی با مشارکت شرکت پالایش و توزیع نفت ایران، شرکت دولتی نفت اندونزی و شرکت پتروفیلد ریفاینینگ مالزی بود. و یکی از مهم ترین این قراردادها، ساخت یک پالایشگاه مشترک در اندونزی به ارزش 6 میلیارد دلار بود که طی آن ایران می تواند 14 درصد از نفت اندونزی را تامین کند.

 صادرات ایران به اندونزی در سال 1394

نتیجه گیری:

طبق آمارها، در حوزه روابط اقتصادی میان ایران و اندونزی، در سالهای گذشته در عرصه های مختلف و از جمله انرژی، تولید برق، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی متمرکز بوده است. بیشترین قراردادهای همکاری نیز در این حوزه به امضا رسیده است. با توجه به اینکه در ازای هر یک درصد رشد اقتصادی  1درصد افزایش مصرف انرژی اتفاق می افتد امروزه و در آینده اندونزی به یک بازار بزرگ مصرف انرژی تبدیل می شود و این یک فرصت برای ایران برای نزدیکی  مناسبات سیاسی و تجارت اقتصادی و به ویژه بازار انرژی این کشور است. دو موضوع، رشد افکار افراطی در اندونزی و جای پا پیدا کردن داعش در اندونزی و تحرکات افراط گرایانه داعش و هم پیمانان آن در جنوب شرق آسیا نیز می توانند زمینه های دیگر مشارکت این دو کشور برای مقابله با خشونت و افراط گرایی باشند.

در حوزه روابط سیاسی اندونزی همانند دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا در سیاست خارجی کشورمان مغفول مانده است و با توجه به اهمیت اندونزی و نقشی که اندونزی در آینده نه چندان دور می تواند در معادلات جهانی ایفا کند انتظار می رود که افزایش روابط دو کشور در دستور کار قرار بگیرد و با تاکبد بر مشترکات فرهنگی و دینی بر روابط میان دو کشور افزوده شود.

پی نوشت:

مناسبات ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا1381  – 1392سنجش نگاه به شرق. محمد سلطانی نژاد
اندونزی قدرتی نوظهور در آسیا و پویا در نظام بین الملل . بایبوردی، اسماعیل؛ خوش هیکل آزاد، محمد- 1391
اندونزی قدرت میانه در حال ظهور- کمالوندی،بهروز-1388

Stephen Elias and Clare Noone- The Growth and Development of the Indonesian Economy reserve  bank of Australia - bulletin December quarter  2011 –page 33
Observatory of Economic Complexity- http://atlas.media.mit.edu/en/visualize/tree_map/hs92/import/idn/irn/show/2014/
worldbank-http://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD?end=2015&locations=ID&start=1990&view=chart&year=2015&year_high_desc=true
[1]http://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD?end=2015&locations=ID&start=1990&view=chart&year=2015&year_high_desc=true

انتهای متن/