سهم شهرهای ایران از خدمات بورسی چقدر است؟

طبق آخرین آماری که دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار اعلام کرده؛ در مردادماه سال گذشته، ۱۰۸ شرکت کارگزاری در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کردند. اما پرسش این است؛ از این تعداد چند کارگزاری در شهرهای کوچک وجود دارد؟ آیا شهرهای کم‌جمعیت و کمتر برخوردار از خدمات شبکه کارگزاری‌های بورس سهمی دارند؟ یا هرچه هست و نیست در خدمت پایتخت‌نشین‌ها و شهرهای بزرگ است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها سراغ شعبه‌های دو کارگزاری یعنی کارگزاری «مفید» و «آگاه» رفتیم.

بررسی‌ شبکه این دو کارگزاری نشان داد برای مثال در سیستان‌ و بلوچستان که در سال ۹۵، طبق آمار ۸/ ۲ میلیون نفر جمعیت داشته؛ تنها یک کارگزاری فعال وجود دارد. در جزیره کیش هم یک کارگزاری فعال وجود دارد.

این وضعیت اما مختص این دو شهر نیست چنان که در نیشابور- دومین شهر بزرگ استان خراسان بعد از مشهد- هم یک کارگزاری فعال است. همچنین در هر یک از شهرهای رفسنجان، شهربابک، اهر، میاندوآب، بوشهر، فسا، مراغه، مرودشت، مبارکه، خوانسار، اردکان و... یک شعبه کارگزاری وجود دارد. اما این وضعیت در حالی است که یکی از کارگزاری‌ها حتی در فرودگاه اصفهان هم شعبه دارد.

بررسی محل استقرار شعب دوکارگزاری فعال بورس در سطح کشور نشان می‌دهد استان سمنان با ۳۴ دفتر کارگزاری کمترین میزان شعب کارگزاری را در شبکه دو کارگزاری منتخب دارد، در مقابل استان‌های تهران و فارس به ترتیب بیشترین تعداد دفاتر را در دل خود جای داده‌اند.

سهم استان‌ها  از کارگزاری‌ها

اوضاع عجیبی شده، این روزهای بورس به داستان هزار و یک شب شبیه شده است؛ هر روز داستانی تازه یا سر باز کردن زخم‌های قدیمی. اگر قدیمی بودن سیستم معاملاتی، اختلال در سامانه‌های معاملاتی، قطعی و سرعت کم اینترنت و خیلی چیزهای دیگر را نادیده بگیریم، به موضوعات جدیدتری می‌رسیم. یکی از این موضوع‌ها کمبود شعب کارگزاری در شهرهایی است که از پایتخت یا مراکز استان‌ها دور هستند؛ یعنی تبعیض و کمی و کاستی فقط در حوزه‌ امکانات شهری و رفاهی نیست و در سرمایه‌گذاری بورس هم خودش را نشان می‌دهد.

محمدمهدی مؤمن‌زاده، فعال حوزه بورس و معاون اقتصادی بانک انصار می‌گوید: فعالان بازار فکر نمی‌کردند بازار سرمایه آنقدر رشد کند و برای همین هم شاید خیلی به شهرهای کوچک اهمیت نمی‌دادند. او البته خبر داده در شهرهای کوچک حجم خرید از حجم فروش بیشتر شده است.

این روزها تب‌وتاب ورود به بورس بالا است و خیلی‌ها دوست دارند که سهمی در این بازار داشته باشند. حالا می‌خواهم از شما بپرسم که آیا باید به سرمایه‌گذاران خرد این بازار اهمیت داد؟

مساله این است که متوسط اندازه معاملات در حال کاهش است زیرا بررسی حجم معاملات نشان می‌دهد متوسط این متغیر از ابتدای سال گذشته به‌صورت پیوسته در حال کاهش بوده است به شکلی که در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ به‌طور متوسط ۵۰۰ برگه سهم در هر معامله جابه‌جاشده است. این موضوع به معنای آن است که باوجود افزایش کلی معاملات، اندازه معاملات در حال کوچک شدن است و این امر دلالت بر ورود سرمایه‌های خرد به بازار و انجام معاملات کوچک‌تر دارد.

نکته دیگری که می‌خواهم با شما مطرح کنم درباره نسبت خرید به فروش در مناطق مختلف کشور است. می‌توانید بیشترین و کمترین معامله را بگویید که مربوط به کدام شهر بوده است؟

بررسی نسبت خرید به فروش سهام در شهرها و مناطق مختلف نشان می‌دهد پارسال، نسبت خرید به فروش در اکثر مناطق کشور در محدوده یک بوده است و به معنای آن است که خریدوفروش سهام در تمام مناطق به‌صورت تقریبا برابر بوده است. البته در شهر کوچکی مانند ماکو در سال ۹۸ میزان سهامی که خریداری شده تقریبا ۴ برابر سهامی بوده که فروخته شده است.

در فروردین‌ماه ۹۹ استقبال از بورس به چه شکل بوده است؟

روند معاملات در فروردین‌ماه به شکلی بوده که نسبت خرید به فروش در شهرهای کوچک‌تر افزایش پیدا کرده است. این موضوع نشان می‌دهد در شهرهای کوچک معامله‌گران که احتمالا تازه‌وارد هم هستند بیشتر به خرید سهام اقدام کرده‌ و در شهرهای بزرگ معامله‌گران بیشتر به فروش سهام اقدام کرده‌اند.

و در نهایت اینکه شما فکر می‌کنید که این روند ورود به بورس همچنان ادامه‌دار باشد؟

ببینید بررسی آمار مربوط به جست‌وجوی گوگل برای عبارت دریافت کدبورسی نشان می‌دهد تلاش افراد جدید برای ورود به بازار سرمایه همچنان ادامه دارد و علاقه زیادی در کشور برای دریافت کدبورسی ایجاد شده است. با توجه به صدور گسترده کدهای معاملاتی از ابتدای سال این انتظار می‌رود که در صورت وجود شرایط مساعد در بازار سرمایه جریان ورود پول جدید به بازار حداقل در کوتاه‌مدت ادامه داشته باشد. از طرفی این نکته هم باید مطرح شود که ورود پول جدید در کنار دانش تحلیلی کم و رفتار هیجانی افراد تازه‌وارد می‌تواند پتانسیل بالایی برای رشد بازار حداقل در کوتاه‌مدت ایجاد کند.

با توجه به مسائلی که مطرح کردید، چه پیشنهادی برای سیاست‌گذاران و توجه آنها به شهرها و استان‌های کوچک دارید؟ با توجه به این موضوع که دفاتر کارگزاری‌ها در برخی از این شهرها به‌شدت کم است اما حجم استقبال مردم برای حضور در بورس زیاد است.

فعالان بازار فکر نمی‌کردند که بازار سرمایه اینقدر رشد کند و برای همین هم شاید خیلی به شهرهای کوچک اهمیت نمی‌دادند، درصورتی‌که ما الان می‌بینیم که در شهرهای کوچک حجم خرید از حجم فروش بیشتر شده است و تعداد زیادی از مردم درگیر بازار سرمایه شده‌اند.

حالا اگر برای کارگزاری‌ها مشکل است که در شهرهای کوچک شعبه داشته باشند، بهتر است که کارگزاری‌های بانکی از طریق شعب بانک خود خدمات مربوط به بورس را به هم‌وطنان در نقاط مختلف کشور ارائه کنند زیرا اگر این خدمات با حضور فیزیکی مردم به آنها ارائه شود، آنها به‌صورت راحت‌تر و با فضای امن‌تری به سمت بورس می‌آیند و برای همین هم می‌گویم که بهتر است صنعت کارگزاری‌ از طرق مختلف اعم از ایجاد شعب و نمایندگی و سایر راه‌ها به ارائه خدمات بپردازند. با توجه به سودآوری صنعت کارگزاری در سال گذشته به‌نظر می‌رسد که امکان ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه این صنعت بیش‌ازپیش فراهم است.