دولتی‌ها هنوز crowd funding را نمی‌شناسند

به گزارش نمایه بانک ، به نقل از ستاد خبری سومین نمایشگاه تراکنش ایران، ایرانی‌ها از گذشته با فعالیت‌هایی همچون گلریزان، جمع آوری کمک برای انجام امور عام المنفعه و مواردی از این دست، آشنا بوده‌اند و بیراه نیست اگر بگوییم که راه و رسم فعالیت‌های عام‌المنفعه در کنش‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی ایرانیان از دیرباز وجود داشته است. شکل جمع آوری کمک در طول دهه‌های گذشته اما تغییر محسوسی داشته است.

بعد از شکل گیری انجمن‌های خیریه و نهادهای مدنی که در کنار مسوولیت پذیری اجتماعی، به فعالیت‌های عام المنفعه هم می‌پرداختند، با پیشرفت فناوری و ورود اپلیکیشن‌ها به بازار، کم کم راه و رسم تجمیع منابع مالی شکل تازه‌تری به خود گرفت. فعالیت‌ها از شکل سنتی و نهادی به حوزه فناوری هم وارد شد و امروزه اپلیکیشن‌هایی هستند که با ایجاد فضا، برای پروژه‌های مختلف اجتماعی، سرمایه‌گذاران را دعوت به همکاری با پروژه می‌کنند.

در جریان برگزاری نمایشگاه تراکنش و جشنواره فین‌تک ایران، به سراغ استارت‌آپ‌هایی رفتیم که در حوزه تجمیع منابع مالی جمعی یا crowd funding فعالیت می‌کنند.

 

«همپا‌باش» که یکی از استارت‌آپ‌های فعال در زمینه تامین مالی جمعی است که در بخش استارت‌آپ‌های نمایشگاه تراکنش حضور دارد. این  استارت‌آپ، با هدف معرفی ایده‌های ناب به سرمایه گذاران، به وجود آمده است. این ایده‌ها ممکن است قبلا در بازار وجود داشته باشند،  با این حال همپاباش کمک می‌کند که با بهینه سازی در روند اجرای ایده‌ها مجددا وارد بازار شود. دانشجویان، صاحبان ایده، صاحبان کسب وکار، بنیانگذاران استارت‌آپ یا افرادی که کمپینی راه اندازی کرده‌اند و نیاز به حمایت سرمایه گذاران بزرگ و کوچک دارند، مخاطبان این اپلیکیشن هستند.

 ارژنگ، یکی از مجریان همپاباش درغرفه این استارت‌آپ در نمایشگاه تراکنش ایران می‌گوید: ایده پردازش و شکل‌گیری این استارت‌آپ نزدیک به سه سال طول کشید تا به جمع بندی برسد. عمده‌ترین دلیل طولانی شدن مساله این بود که می‌خواستیم تیمی‌که صاحب ایده هستند، به بلوغ لازم در انجام کار برسند که به هر حال محقق شد و حدود6 ماه است این استارت‌آپ در حال فعالیت است.

او در خصوص ایده‌پردازانی که ایده‌های‌شان را در این سایت ثبت می‌کنند، گفت: افراد در حوزه‌های مختلف (استارت‌آپی و غیراستارت‌آپی) ایده‌های‌شان را در سایت هم پاباش ثبت می‌کنند. ارتباط ما با گروهی از سرمایه گذارها، در دسته بندی‌های مختلف، باعث می‌شود که ایده‌هایی که مورد نظر سرمایه گذار است، توسط آنها پذیرفته شود. ما ارتباط صاحبان ایده را با سرمایه گذاران برقرار می‌کنیم و در عین حال با خود ایده پرداز جلساتی را داریم که ایده پخته شود و یک ایده خام را پیش سرمایه گذار نمی‌بریم. سرمایه‌گذاران وقت چندانی ندارند که برای یک ایده خام بگذارند، در نتیجه ما مجبوریم ایده‌ها را غربال کنیم و به آنها بال وپر بدهیم و پس از صیقل کاری، ایده‌ها را به سرمایه گذار معرفی و ارائه کنیم.

ارژنگ ادامه داد: پس از طی این مراحل، جلسه‌ای بین صاحب ایده و سرمایه گذار برگزار می‌کنیم که اطلاعات‌شان را در اختیار یکدیگر قراردهند و سوالات‌شان را در خصوص ایده از هم بپرسند. بعد از این اتفاق، ما تفاهم نامه‌ای را بین این دو برقرار می‌کنیم.

او درباره تفاوت هم پاباش با سایر استارت‌آپ‌های Crowd funding گفت: فرق در این است که «همپا‌باش» مخزنی از سرمایه‌گذاران را در اختیار دارد. 

وی افزود: اپلیکیشن همپاباش، در حوزه‌های مختلف هنر، کسب و کار و بازرگانی فعالیت می‌کند. به عنوان مثال در حوزه هنر، اگر کسی قصد ارائه یک اثر موسیقی را داشته باشد یا کسی که می‌خواهد یک گالری برگزار کند و سرمایه لازم را ندارد کمک می‌کنیم که از طریق این استارت‌آپ هزینه‌های کار خود را تامین کند. در حوزه کسب وکار هم اگرکسی بخواهد اپلیکیشنی راه‌اندازی کند، می‌تواند از امکانات این مجموعه استفاده کند.

ارژنگ، درخصوص چالش‌های اساسی حوزه استارت‌آپ‌های تامین مالی جمعی نیز می‌گوید: استقبال از این استارت‌آپ‌ها مثبت بوده، با این حال چالش اصلی به ایده پردازان برمی‌گردد. اغلب آنها پیگیر و دنبال کننده کار نیستند و فکر می‌کنند که کسب و کار اینترنتی، محدود به راه‌اندازی، استارت‌آپ و اپلیکیشن است. در حالی که اینها فقط یک ابزارند و همان کاری که باید در بازار سنتی انجام بگیرد، در اینجا هم باید انجام دهید. فقط محل دیده شدن شما به جای اینکه یک فروشگاه در یک خیابان باشد، یک اتاق نمایش به وسعت ایران است.

چیدمان نیروی انسانی، جذب نیروی انسانی، آموزش حوزه استارت‌آپ‌ها و آموزش حین کار نیز از جمله چالش‌هایی است که به گفته او، استارت‌آپ‌ها با آن درگیرند.

اما  یکی از موفق‌ترین سایت‌ها و استارت‌آپ‌ها در حوزه تامین منابع مالی جمعی، «دونیت» است که اوایل سال 93 با یک دغدغه شخصی شروع به کار کرد. محی سنیسل بنیانگذار استارت‌آپ دونیت در حاشیه برگزاری نمایشگاه تراکنش ایران و در غرفه این استارت‌آپ با اشاره به مسیری که دونیت برای تبدیل شدن به یک سایت تامین منابع مالی جمعی طی کرده، می‌گوید: تا پیش از راه اندازی دونیت، برخی محصولات نرم افزاری را به صورت رایگان تولید و به صورت اینترنتی به فروش می‌رساندم، تا افرادی که به این نرم‌افزارها نیاز دارند از آنها استفاده کنند.اما از این راه هیچ درآمدی نداشتم، در حالی که در خارج از کشور فرهنگdonation   و مشارکت در این پروژه‌ها وجود داشت. یک گروه خیریه کوچک داشتیم و می‌دیدم که هیچ تعادلی بین سازمان‌های خیریه وجود نداشت. یعنی مثلا در کنار برخی سازمان‌ها که دسترسی به منابع مالی بیشتری داشتند، یک سازمان خیریه را که در جنوب سیستان وبلوچستان کار می‌کرد، هیچ کسی نمی‌شناخت و در نتیجه هیچ تامین مالی نداشت. همزمانی این دو دغدغه باعث شد که دونیت شکل بگیرد و به تدریج به یک پلتفرم تامین منابع مالی جمعی تبدیل شود.

او در خصوص میزان پروژه‌های جذب شده توسط دونیت می‌گوید: ماهیانه 100 تا 120 میلیون تومان برای پروژه‌های دونیت تامین می‌شود. 180 پروژه را در عرض دو سال به انجام رساندیم که پروژه‌های خیریه، گجت‌ها، کتاب، تئاتر، فیلم مستند و هرچیزی که مردم به آن نیاز داشتند در این پروژه‌ها قرار داشته است.

سنیسل، یکی از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه را نبود ذهنیت درباره شیوه فعالیت دونیت می‌داند. او ادامه می‌دهد: در آغاز، دونیت را با گلریزان یکی می‌دانستند. اگرچه شباهت‌هایی در برخی موارد وجود دارد، اما در دونیت ما علاوه بر گلریزان، می‌توانیم به کسب وکارهای نوپا وایجاد اشتغال کمک کنیم. ذهنیت همیشه این بود که برای یک نفر سمعک و ویلچر بخریم، اما کاری که دونیت کرد این بود که اگر برای یک جوان کسب و کار ایجاد کنید کار خیر است و خیلی هم ارزشمندتر بود.

بنیانگذار استارت‌آپ دونیت در ادامه گفت: از طرفی این دید  در میان دولتی‌ها هم وجود نداشت و این پلتفرم را نوعی پولشویی می‌دانستند. ضعف قانونی در این حوزه همچنان وجود دارد و هنوز مجوزی برای فعالیت استارت‌آپ‌ها وجود ندارد و عملا ما با شفافیت خودمان را حفظ کرده‌ایم.

یکی دیگر از مشکلات تاثیرگذار در روند کاری دونیت، زیرساخت‌های بانکی بوده است. سنیسل می‌گوید: برای بحث تامین منابع مالی جمعی یک سری زیرساخت‌های بانکی نیاز است که موجود نبود.

او دونیت را یک کسب و کار اجتماعی می‌داند که باید تفاوت دیدگاهی بین نگاه به آن با یک استارت آپ کسب وکاری صرف وجود داشته باشد.

او در پاسخ به این سوال که چرا فیلتری برای جذب پروژه‌ها در دونیت وجود ندارد، می‌گوید: اتفاقا ما فیلتر داریم. تقریبا در یک روز نزدیک به 30 درخواست پروژه به دونیت  می‌رسد، که در ماه به 900 پروژه می‌رسد و در نهایت مثلا در حال حاضر 180 مورد آن فعال شده است.

وی افزود: واقعیت این است که مبنای تامین منابع مالی جمعی این است که ما فیلتر نکنیم و افرادی که به سایت مراجعه می‌کنند و سرمایه گذاران از بین پروژه‌های مختلف آنها که در سلیقه‌شان است انتخاب کنند. تامین منابع مالی جمعی برای این آمده که خود مردم فیلتر کنند. هرکسی بخواهد می‌تواند به دونیت بیاید اما اینکه موفق می‌شود یا نه، بسته به نظر مردم است. مورد دیگری که در دونیت وجود دارد و با بقیه پلتفرم‌ها متفاوت است شکل تجمیع منابع است. مبلغ 10 میلیون تومان در باقی پلتفرم‌ها با نهایتا 300 نفر حامی ‌تامین شده ولی در دونیت مبلغ 10 میلیون تومان با 1200 حامی‌ تامین می‌شود. این نشان می‌دهد که ما به معنای واقعی می‌خواهیم تجمیع منابع را با مبالغ کم ولی تعداد زیاد داشته باشیم.

سنیسل ، به چالش‌های بروکراتیکی که دونیت و اپلیکیشن‌های تامین منابع مالی جمعی با آن مواجه هستند اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلات متعددی با دولت داریم و در بحث بیمه و مالیات این مشکلات بیشتر است. مدل درآمدی دونیت، دریافت 7 درصد کمیسیون است. یعنی از 100 میلیونی که به حساب دونیت می‌آید، در بهترین حالت 7 میلیون مربوط به دونیت است. ولی اداره مالیات روی کل 100 میلیون برای دونیت مالیات در نظر می‌گیرد. یعنی ما علاوه بر 7 میلیون باید دو میلیون هم اضافه کنیم و در ازای مالیات پرداخت کنیم. متاسفانه دولت هنوز این موضوعات را درک نکرده است.