شرکت های دانش بنیان و کشت گلخانه ای ابزار ایران در جنگ غذا

ادامه مقاله به این شرح است: «دهه آینده دهه جنگ بر سر آب وغذا خواهد بود»، این جمله رعب آور هرچند به گوش خیلی از ما کلیشه شده است اما دلهره مهیبی به دنبال دارد که باید برای آن به گونه ای چاره اندیشی کرد.
تا نسلهای بعدی ما و یا حتی خودمان در کهنسالی با آن گلاویز نباشیم ، تدبیری فراتر از ایجاد چند پویش مردمی در برنامه های سرگرم کننده صدا وسیما وچند تیزر موثر تلویزیونی ، تدبیری که در نهایت منجر به تغییر فرهنگ و سیاستگذاری کلان کشور شود.
امنیت غذایی در هر کشوری اساسی ترین رکن استقلال آن کشور به شمار می رود و همواره کشورها تلاش می کنند تا با تعریف محصولات استراتژیک و حمایت ازتولید آنها، ذخیره چند ماهه و حتی چند ساله ای را برای خود تعریف کنند.
در دنیای امروز که جنگ با سلاح معنای خود را به معنی اخص از دست داده است، جنگ سرد و تحریم های سیاسی و اقتصادی کشورها لزوم تعریف امنیت غذایی را برای همه دولت ها ضروری ساخته است.
با این وجود طی سال های اخیر با کمبود آب و نگرانی از کم آبی هجمه ای علیه کشاورزی کشورمان شکل گرفت که کار حتی تا « طرح نکاشت» هم جلو رفت …
طرحی که به کشاورزان پیشنهاد می شد به ازای نرفتنشان به زمین به آنها پول پرداخت می شود !!!
چنین موضع منفعلانه و حتی خصمانه ای علیه تولید و خودکفایی زمانی مطرح شد که جنگ آینده، جنگ بر سر آب لقب گرفت و دولتها مامور شدند برای کاهش مصرف آب عزم ملی را بسیج کنند.
اما آیا تنها مصرف کننده نامناسب آب در ایران بخش کشاورزی است و آیا کشورهای دیگر با این چالش روبرو نیستند؟
آمار تجارت بین المللی کشور نشان می دهد که ایران هرساله میزان قابل توجهی از محصولات کشاورزی مورد نیاز خود را وارد می کند.
محصولات اساسی کشاورزی محصولاتی هستند که نیازهای غذایی اساسی یعنی پروتئین، چربی و کربوهیدرات را رفع می کنند.
غلات(گندم، ذرت، جو و برنج)، گوشت، شیر، نهاده های دامی، روغن و شکر از جمله محصولات اساسی کشاورزی هستند؛ گرچه برخی از کارشناسان معتقدند روغن و شکر نباید جزو غذاهای اساسی تعریف شده و دست کم نباید برای مصرف آنها یارانه پرداخت شود.
محصولات غیراساسی کشاورزی نیز انواع میوه، سبزی و ادویه و همچنین انواع فرآورده های غذایی چون بیسکویت، شیرینی و شکلات را شامل می شود.
آمار صادرات و واردات محصولات کشاورزی کشور نشان از آن دارد که محصولات اساسی کشاورزی هر ساله سهمی بیش از 90 درصد از کل واردات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده اند، در حالی که این سهم در مورد صادرات در حدود 20 درصد است.
دکتر مجید شیخی استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: امنیت غذایی مهمترین دغدغه همه دولتها با هر گرایش سیاسی و اعتقادی است و همه تلاش می کنند با بنیادی خواندن بخش کشاورزی امنیت غذایی ملت خود را در دستور کار قرار دهند.
وی تاکید می کند: امنیت غذایی در فضای سیاسی تحریم و یا جنگ اقتصادی اهمیت بیشتری پیدا می کند درست همان قواعد بازی که لزوم ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی با نگاه ویژه به غذا و امنیت را با تیز هوشی مقام معظم رهبری فراهم کرد.
با این وجود طی سالهای اخیر توجه به خودکفایی و خود اتکایی آنچنان که باید در دستور کار قرار نگرفته است، چنانکه به دلیل حمایت از منابع آبی کاهش تولید برخی از محصولات کشاورزی در دستور کار قرار گرفته است.
شیخی با اشاره به وضعیت کم آبی در سایر کشورها می گوید: افزایش دما وکاهش بارندگی تنها مساله امروز ایران نیست و بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز با آن دست وپنجه نرم می کنند.
با این وجود جایگاه بخش کشاورزی هیچگاه برای این کشورها از اولویت نیفتاده است ؛ چنانکه کالیفرنیای آمریکا به شدت با کمبود آب مواجه است.
اما سیاست های آن کشور هرگز به دنبال کاهش تولیدات کشاورزی نبوده وبر اساس گزارشهای رسیده اکنون این ایالت به عنوان بزرگترین تولید کننده پسته، ایران را پشت سر گذاشته است.
این استاد دانشگاه تاکید می کند: تولید و توسعه کشاورزی در کشت هندوانه یا سیب زمینی و گوجه فرنگی به عنوان محصولات آب بر نیست ، محصولاتی که با حجم قابل توجهی آب و زحمات طاقت فرسای کشاورزان تولید شده وبه علت فراوانی یا به ثمن بخس صادر شده یا خوراک دامها می شود.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی گفت: در شرایط تحریم وجنگ اقتصادی باید تولید محصولات استراتژیک نظیر گندم، جو، برنج و تامین گوشت قرمز و سفید با استفاده از جدیدترین متدهای توسعه در دستور کار قرار گرفته و با حمایت دولت توسط کشاورزان دنبال شود .
مشاور سابق وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: توسعه کشت در گلخانه یا تولید ارقام مقاوم به خشکسالی همچنین استفاده از جدیدترین دستاوردهای تکنولوژیکی برای تولید با تناژ بالا به همراه کیفیت از جمله اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد و اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تکیه دارد.
این کارشناس با اشاره به کارنامه دولتها در تامین کالاهای اساسی می گوید: با وجودی که دولت ها همواره توجه به بخش کشاورزی را رکن امنیت غذایی خود اعلام می کنند ،اما در عمل متأسفانه هرچه دولت به دولت دیگر پیش آمده ایم، اگر نگویم در نابودی کشاورزی رقابت کردند، لااقل می شود گفت غفلت هایشان یکدیگر را تکمیل کرده و بخش قابل توجهی از کالاهای اساسی وارداتی شده است.
95% چای، 98% روغن نباتی، نیمی از برنج، بخش زیادی از گندم، گوشت و پروتئین یخ زده، شکر و حتی میوه، وارداتی است و در سال های اخیر با عتاب رهبری سرعت واردات در حوزه غذا کاهش یافته است .
از سوی دیگر اینکه ایران در شرایط خشکسالی قرار داشته و در سالهای اخیر از نیمه خشک به خشک متمایل شده است، حقیقتی غیر قابل انکار است؛ با این وجود مسئولان وزارت جهاد کشاورزی نیز معتقدند: جنگ دهه های آینده جنگ بر آب وغذا خواهد بود و باید از هم اکنون برای آنها چاره جویی کرد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی معتقد است: در آینده تولید محصولات کشاورزی سخت تر است، و برای تامین غذای بشر باید کشاورزی را دانش بنیان کرد.
اسکندر زند تصریح می کند: شاخص توان اقتصادی کشورها در گذشته بر مبنای دسترسی و به کارگیری موثر منابع فیزیکی، طبیعی و دارائی های ملموس از قبیل زمین، پول و ماشین آلات بوده است.
اما امروز میزان خلق و بهره برداری از دانش در مسیر تولید و دستیابی به فناوریها و توانمندیهایی است که به حفظ مزیت رقابتی آنها و اقتصاد دانش بنیان منجر می شود .
وی معتقد است ، از طریق شرکتهای دانش بنیان و با استفاده از خلاقیت و سرمایه گذاری صورت گرفته در فارغ التحصیلان کشاورزی باید تولید در شرایط رقابتی و توسط بومی سازی دانش های روز به کار گرفته شود.
دکتر زند تاکید می کند :در واقع این شرکتها حلقه واسطه بین ایده و تکنولوژی هستند و به منظور تجاری ساختن ایده ها حمایت از شرکت های دانش بنیان در دستور کار قرار گرفته و به نظر می رسد در شرایط تحریم بهترین ابزار برای استفاده از ظرفیت علمی و جوان کشور همین شرکتهای دانش بنیان باشند.
*2047**خبرنگار و انتشار دهنده- عباسقلی اشکورجیری*